Η ΓΑΛΛΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟ 1789 ΚΑΙ Η ΝΕΑ ΓΑΛΛΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 2016

Η ΓΑΛΛΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟ 1789 ΚΑΙ Η ΝΕΑ ΓΑΛΛΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 2016

Ιουνίου 28, 2016

28-6-2016
Γράφει ο ΑΛΩΠΗΞ

Η Γαλλική Επανάσταση του 1789 ήταν η κοινωνική επανάσταση που κατάργησε την απόλυτη μοναρχία στην Γαλλία γκρεμίζοντας το φεουδαρχικό σύστημα και αντικαθιστώντας το με το καπιταλιστικό, και ώθησε σε αναδιοργάνωση την Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία. Η Γαλλική Επανάσταση ενέπνευσε τους λαούς όλης της Ευρώπης να παλέψουν ενάντια στην εκμετάλλευση και την απολυταρχική μοναρχία, αποτελώντας το έναυσμα για τον ξεσηκωμό στην Ισπανία, την Ιταλία και την Ελλάδα.

Κατά την ορθόδοξη άποψη που ήταν η κυρίαρχη μέχρι τα μέσα του 20ου αιώνα, η επανάσταση οργανώθηκε από την ανερχόμενη αστική τάξη (Bourgeoisie), η οποία εμπνευσμένη από τα κηρύγματα των Διαφωτιστών και με κεντρικό σύνθημα το τρίπτυχο «Ελευθερία, Ισότητα, Αδελφοσύνη», θέλησε να βελτιώσει την υπάρχουσα μοναρχία μετατρέποντάς την σε συνταγματική και όχι να την καταργήσει. Στην πορεία όμως, η μοναρχία καταργήθηκε και μετά από περιόδους τρομοκρατίας αλλά και οργάνωσης δίκαιου κράτους, η νεοσύστατη Δημοκρατία καταλύθηκε από τον Ναπολέοντα Βοναπάρτη.

Στη νεώτερη εποχή, και ειδικά γύρω από τον εορτασμό των 200 ετών της Επανάστασης, αναπτύχθηκε μια "αναθεωρητική" ιστοριογραφία (κυρίως από αγγλοσάξωνες συγγραφείς) που αμφισβητεί τον κοινωνικό, ταξικό και οικονομικό χαρακτήρα της. Για παράδειγμα, ο A. Gobban, στο έργο του "Ο μύθος της Γαλλικής Επανάστασης", θεωρεί ότι δεν υπήρξε μια επανάσταση αλλά μάλλον πολλές: μια επανάσταση των γραφειοκρατών εναντίον των διοικητικών δομών του Παλαιού Καθεστώτος, των ιδιοκτητών αγροτικής γης και των αστών καταναλωτών εναντίον της αγροτικής μεταρρύθμισης, των πόλεων εναντίον της επαρχίας και της επαρχίας εναντίον των πόλεων. Αυτά τα αντιφατικά και συχνά αλληλοεπικαλυπτόμενα κινήματα δεν παρήγαγαν κάποια σημαντικό κοινωνικό μετασχηματισμό ούτε σημαντικό «εκσυγχρονισμό», ούτε καν πολιτικές αλλαγές διαρκείας. Μετά από την αναταραχή, το τοπίο της πολιτικής και της κοινωνίας στη Γαλλία ήταν το 1815 περίπου ίδιο όπως και το 1789.

Στα τέλη του 18ου αιώνα ήταν γενική στην Γαλλία η επιθυμία για αλλαγή του καθεστώτος. Παρ' όλη όμως την μεταβολή στις ιδέες των ανθρώπων, η οργάνωση της Γαλλίας εξακολουθούσε να παραμένει στη μεσαιωνική μορφή της: διατήρηση των ταξικών διαχωρισμών του μεσαίωνα, μεγάλη συμμετοχή των ευγενών στα κρατικά αξιώματα και γενικά στη διοίκηση, διάκριση δικαιωμάτων και υποτίμηση της ανθρώπινης αξίας. Οι Γάλλοι άρχισαν να αισθάνονται αφόρητη την κατάσταση. Νέες δυνάμεις σχηματίστηκαν και προκάλεσαν τεράστια εξέγερση. Η Γαλλική Επανάσταση ανέτρεψε το παλιό καθεστώς και είχε ανυπολόγιστες συνέπειες στη ζωή και στις αντιλήψεις των ανθρώπων.

 Στην Γαλλία επικρατούσε το κυβερνητικό σύστημα της απόλυτης μοναρχίας όπως την εποχή του Λουδοβίκου ΙΔ΄. Ο βασιλιάς με λίγους ανώτερους λειτουργούς, που τους διάλεγε ο ίδιος, νομοθετούσε, όριζε τους φόρους και διέθετε όπως του άρεσε τον δημόσιο πλούτο. Η Γαλλία δεν είχε ενοποιηθεί τελείως. Οι νόμοι, η φορολογία, οι τρόποι συναλλαγής, τα μέτρα, τα σταθμά και το νόμισμα διέφεραν από περιοχή σε περιοχή. Αυτό προκαλούσε σύγχυση και εμπόδια στο εμπόριο (και γενικά στην ανερχόμενη αστική τάξη). Το καθεστώς, συνέχεια του μεσαιωνικού, βασιζόταν στην ανισότητα. Οι κάτοικοι της Γαλλίας διακρίνονταν στους προνομιούχους και στον κοινό λαό. Οι προνομιούχοι αποτελούσαν μικρή μειοψηφία, περίπου το 2% του πληθυσμού. Αλλά αυτοί κατείχαν την περισσότερη γη, είχαν όλα τα αγαθά, ζούσαν μια τρομερά σπάταλη και πλούσια ζωή και κυβερνούσαν τον τόπο. Δύο τάξεις, ο κλήρος και οι ευγενείς, αποτελούσαν τους προνομιούχους.

Στον κλήρο ανήκαν 130.000 άτομα. Ο ανώτερος καθολικός κλήρος (επίσκοποι, αρχιεπίσκοποι, ηγούμενοι) αριθμούσε 5-6 χιλιάδες ανθρώπους, εφοδιασμένους με πλούσια εισοδήματα. Ο κατώτερος κλήρος είχε πενιχρές αποδοχές και ζούσε όπως ο φτωχός λαός. Περίπου 400.000 ευγενείς ζούσαν από εισοδήματα και αργομισθίες. Μολαταύτα, στον 18ο αιώνα εμφανίζονταν εξαιρετικά απαιτητικοί. Απέκλειαν από τα ανώτερα αξιώματα και τις προσοδοφόρες θέσεις όσους είχαν κατώτερη προέλευση, δηλαδή τους μη ευγενείς.

 Ο μεγάλος όγκος του λαού βρισκόταν απέναντι από την μειοψηφία αυτή των προνομιούχων. Όλοι οι λαϊκοί άνθρωποι ονομάζονταν συνεκδοχικά με μια μεσαιωνική ονομασία: Tiers Etat, Τρίτη τάξη. Καλλιεργητές της γης και αστοί (έμποροι και επαγγελματίες των πόλεων) αποτελούσαν την τάξη αυτή.

Η επανάσταση είχε πολλά αίτια, από τα οποία τα σημαντικότερα είναι τα εξής:

Η φιλοσοφία του Διαφωτισμού κατά την διάρκεια του 18ου αιώνα προπαγάνδιζε μία αποστροφή κατά της απόλυτης μοναρχίας. Οι αντιλήψεις είχαν αρχίσει να στρέφονται προς ένα δημοκρατικό ιδεώδες, τα ανθρώπινα και τα αστικά δικαιώματα, το κοσμικό κράτος καθώς και την πίστη στην λογική. Αυτή η φιλοσοφία έπαιρνε την εξουσία από τον μονάρχη και τον κλήρο. Σ' αυτό το ιδεολογικό πλαίσιο, βρήκαν απήχηση οι ιδέες του κλασικού φιλελευθερισμού. Επίσης, πολύ σημαντικό και καίριο ρόλο έπαιξε και η μασονική ιδεολογία, (άλλωστε και η πλειοψηφία των ηγετών-δημαγωγών της «επανάστασης του λαού» ήταν μασόνοι) όπως και το παράδειγμα της μετριοπαθούς αγγλικής μοναρχίας είχαν σημαντική επιρροή στους επαναστάτες.

Η ενίσχυση της αστικής τάξης: Οι δύο πρώτες τάξεις, ο κλήρος και οι ευγενείς μοιράζονταν ως τότε την πολιτική δύναμη. Οι αστοί, οι φτωχοί εργαζόμενοι των πόλεων και οι αγρότες δεν είχαν κανένα δικαίωμα στην εξουσία, παρόλο που η αστική τάξη είχε αποκτήσει αξιόλογη δύναμη, αφού στους ευγενείς ήταν απαγορευμένο να ασχολούνται με εμπόριο και οποιαδήποτε άλλη δραστηριότητα που απέφερε κέρδη (και για αυτό τον λόγο και υποστήριξε την εξέγερση αυτή με σκοπό να αρπάξει τα ηνία της εξουσίας και τον πλούτο των αντιπάλων της).

Η οικονομική κρίση: Το γαλλικό κράτος ήταν στα πρόθυρα οικονομικής καταστροφής. Η Γαλλία αναμείχθηκε ενεργά στον Αμερικανικό Πόλεμο της Ανεξαρτησίας (1775 - 1783). Παρότι κατόρθωσε να κερδίσει την Αγγλία, το οικονομικό βάρος ήταν τέτοιο που την οδήγησε σε χρεοκοπία. Επιπλέον, το 1789 η τιμή του ψωμιού αυξήθηκε δραματικά, λόγω της άσχημης σοδειάς του 1788 και του 1789 και του βαρύτατου χειμώνα του 1788 – 1789 με αποτέλεσμα οι τιμές των τροφίμων να αυξηθούν ως και 60%, ενώ ο μισθός των αγροτών μόνο 20%, κάτι το οποίο προκάλεσε μεγάλη πείνα. Μάλιστα έχει υπολογιστεί ότι την άνοιξη του 1789 το 1/3 του γαλλικού πληθυσμού μαστιζόταν από την πείνα. Όλα αυτά οδήγησαν σε έντονη κοινωνική αναταραχή που εκδηλώθηκε με ληστρικές πράξεις και εξεγέρσεις από την οποία βρήκαν την ευκαιρία να εμφανιστούν πολλοί αδίστακτοι πολιτικοί δημαγωγοί.

Η κρίση του φεουδαρχικού συστήματος: η παραδοσιακή φεουδαρχική κοινωνική κατανομή που ίσχυε από τον Μεσαίωνα στην Γαλλία άρχισε να παρακμάζει. Ενώ οι ευγενείς απολάμβαναν μεν πολλά προνόμια, δεν μπορούσαν να ενεργήσουν πολιτικά υπό την απολυταρχία, καθώς μόνο ο βασιλιάς είχε πολιτική εξουσία. Ο Έρικ Χομπσμπάουμ μάλιστα θεώρησε την Επανάσταση αυτή ως μία απόπειρα της αριστοκρατίας να ανακαταλάβει την εξουσία του κράτους.

Ως ξεκίνημα της Επανάστασης ισχύει η κατάληψη της Βαστίλης (φυλακή για πολιτικούς κρατούμενους) στις 14 Ιουλίου 1789 (από το 1880 Εθνική Επέτειος της Γαλλίας). Το ουσιαστικό ξεκίνημα της Επανάστασης έλαβε χώρα μερικές εβδομάδες πιο μπροστά, με την σύγκληση των Γενικών Τάξεων. Επειδή οι περισσότεροι εκπρόσωποι του κλήρου και των ευγενών αρνήθηκαν να συμμετάσχουν, οι εκπρόσωποι της Τρίτης Τάξης αποφάσισαν να προχωρήσουν μόνοι τους και ανακήρυξαν τη συνέλευση των τάξεων Εθνική Συντακτική Συνέλευση.

Η Γαλλική Επανάσταση σημαίνει την κοινωνική μετάλλαξη από τη φεουδαρχική στην αστική κοινωνία. Η μοναρχία έπεσε και δημιουργήθηκε μια δημοκρατία. Για πρώτη φορά ανέλαβε η οικονομικά δυνατή αστική τάξη και πολιτική δύναμη από τους ευγενείς, οι οποίοι ήδη από πιο μπροστά έχαναν σε δύναμη. Μετά την ανακήρυξη των εκπροσώπων της Τρίτης Τάξης σε Εθνική Συντακτική Συνέλευση, αυτή ψήφισε στις 26 Αυγούστου 1789 τη Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη.

Ο Λουδοβίκος ΙΣΤ΄ και οι υπουργοί του είχαν προ πολλού καταλάβει ότι χρειάζονταν ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις. Κυρίως έπρεπε να καταργηθεί η φοροαπαλλαγή από τους ευγενείς. Αυτοί όμως υπερασπίζονταν τα δικαιώματα τους στο κοινοβούλιο του Παρισιού και στα υπόλοιπα 13 επαρχιακά κοινοβούλια.

Μόλις έγινε υπουργός οικονομικών το Τυργκό εφαρμόστηκε αρχικά μία ριζικά μεταρρυθμιστική οικονομική πολιτική. Ο Τυργκό μείωσε τις κρατικές επιρροές στην οικονομία, καινοτόμησε δημιουργώντας ένα ενιαίο φορολογικό σύστημα και για τις τρεις κοινωνικές τάξεις, ίδρυσε την ελεύθερη βιοτεχνία, καταργώντας τις συντεχνίες, έβαλε ένα φόρο για την απόκτηση γης και έκανε διαθέσιμο το προνόμιο του εμπορίου σιτηρών σε όλους τους Γάλλους. Με αυτά τα μέτρα που πήρε προκάλεσε την σθεναρή αντίδραση του κοινοβουλίου. Αφού άσκησε έντονη κριτική στην πολύ σπάταλη ζωή στην γαλλική βασιλική αυλή καθώς και στην συμμετοχή της Γαλλίας στον Πόλεμο για την Αμερικανική Ανεξαρτησία, ο Λουδοβίκος χρησιμοποίησε όλα αυτά ως πρόφαση για να τον απολύσει το 1776. 

Αντίθετα ο Ζακ Νεκέρ, ένας αστός τραπεζίτης από την Γενεύη, εφάρμοσε μια άκρως αντίθετη οικονομική πολιτική από τον Τυργκό. Πήρε μεγάλα κρατικά δάνεια, αναζήτησε την υποστήριξη των προνομιούχων, επιτρέποντας στο κράτος να επιδρά στην οικονομία, και κατάργησε το προνόμιο για τα σιτηρά. Αλλά και αυτός επειδή εφάρμοζε μεταρρυθμιστική πολιτική, ήρθε αντιμέτωπος με τους ευγενείς της βασιλικής αυλής. Τελικά όταν δημοσίευσε το έλλειμμα του γαλλικού προϋπολογισμού - το οποίο τυπώθηκε 100.000 φορές - ο Λουδοβίκος ΙΣΤ΄ τον απέλυσε και αυτόν.

Η για πρώτη φορά από το 1614 σύγκληση των Γενικών Τάξεων της Γαλλίας από τον Λουδοβίκο ΙΣΤ΄ στο κρίσιμο έτος 1789 ορίζεται από τους ιστορικούς ως η αποφασιστική αφορμή για την Γαλλική Επανάσταση. Η σύγκληση των Γενικών Τάξεων συνοδεύτηκε από πολλές παραχωρήσεις του βασιλιά προς την τρίτη τάξη. Για πρώτη φορά κατείχε κάθε Γάλλος πολίτης που είχε συμπληρώσει τα 25 χρόνια του το δικαίωμα να ψηφίσει και έτσι οι εκπρόσωποι της τρίτης τάξης έφτασαν τους 621 καθώς το 98% του γαλλικού λαού άνηκαν σε αυτήν. Η εκλογή των Γενικών Τάξεων διεξήχθη σε τρεις διαφορετικές εκλογικές διαδικασίες. Έτσι εκλέχτηκαν 578 εκπρόσωποι για την τρίτη τάξη, 291 εκπρόσωποι για τον κλήρο και 272 ευγενείς. Η τρίτη τάξη αποτελούνταν σχεδόν αποκλειστικά από μεγαλοαστούς όπως δικηγόρους, γιατρούς, συμβολαιογράφους, δικαστές, εμπόρους, τραπεζίτες και δημάρχους. Επιπλέον μερικοί ευγενείς είχαν προσαρτηθεί στην τρίτη τάξη μαζί με μερικούς στρατιωτικούς υπαλλήλους.

Ενώ ο βασιλιάς σκόπευε στην επιβολή νέων φορολογιών, οι ευγενείς είδαν την σύγκληση των Γενικών Τάξεων ως μια ευκαιρία να αποκτήσουν πολιτική δύναμη, την οποία είχαν χάσει το 1661 με το που ανέβηκε στον θρόνο ο Λουδοβίκος ΙΔ΄, και έτσι να πετύχουν μια εξασθένιση της απόλυτης μοναρχίας. Η τρίτη τάξη αντίθετα ήλπιζε να δοθεί σύνταγμα στην Γαλλία έτσι ώστε η οικονομική δύναμη που είχε αποκτήσει τον τελευταίο αιώνα, και κυρίως οι αστοί, να είναι ισάξια με μια πολιτική δύναμη. Παράλληλα εύχονταν και αυτοί την κατάρρευση της απαρχαιωμένης πια απόλυτης μοναρχίας.

Ο μεγάλος αριθμός εκπροσώπων της τρίτης τάξης έπρεπε να παίξει κάποιο ρόλο στην εκλογική διαδικασία. Για αυτό μερικοί εκπρόσωποί της ζήτησαν η εκλογή να διεξαχθεί κατά κεφαλή και όχι κατά τάξεις. Οι ευγενείς δεν δέχτηκαν την πρόταση της τρίτης τάξης να γίνει η ψηφοφορία κατά κεφαλή και η διαμάχη σχετικά με τον τρόπο ψηφοφορίας συνεχίστηκε για πολλές εβδομάδες.

Στις 17 Ιουνίου 1789 οι εκπρόσωποι της τρίτης τάξης, με το επιχείρημα ότι αποτελούσαν το 98% του γαλλικού λαού, αυτοανακηρύχθηκαν σε Εθνική Συνέλευση και πρότειναν και στους εκπροσώπους των άλλων τάξεων να συμπορευθούν μαζί τους. Πολλοί ευγενείς και κληρικοί προσαρτήθηκαν στην τρίτη τάξη και η αντίσταση τους ήταν σθεναρή, όπως όμως και του βασιλιά. Ο Λουδοβίκος δεν αναγνώρισε την Εθνική Συνέλευση και διέταξε το κλείσιμο της αίθουσας στην οποία γίνονταν οι συνεδριάσεις της.

Οι αντιπρόσωποι της Εθνικής Συνέλευσης τότε κλείστηκαν στην αίθουσα του σφαιριστηρίου στις 20 Ιουνίου και ορκίστηκαν να μην διαλυθούν αν δεν δοθεί Σύνταγμα στην χώρα. Ο βασιλιάς σε κοινή συνεδρίαση με τις Γενικές Τάξεις στις 23 Ιουνίου μάταια επιχείρησε να εμποδίσει τις αποφάσεις αυτές, και επειδή η υποστήριξη του στρατού δεν ήταν βέβαιη, αναγκάστηκε να υποχωρήσει. Στις 9 Ιουλίου, μετά την προσχώρηση στην τρίτη τάξη μεγάλου αριθμού ευγενών και κληρικών, η Συνέλευση ανακηρύχθηκε σε Συντακτική (Assemblée Constituante).

Παράλληλα με την σύγκληση των Γενικών Τάξεων, η κατάσταση στην πρωτεύουσα άρχισε να γίνεται θερμή. Η τιμή του ψωμιού είχε εκτοξευθεί στα ύψη μετά την πολύ άσχημη σοδειά του 1788. Όταν ο Λουδοβίκος απέλυσε για άλλη μια φορά τον υπουργό οικονομικών Νεκέρ, ο οποίος ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής στην αστική τάξη, άρχισαν οι πρώτες συγκρούσεις μεταξύ βασιλικών στρατευμάτων και του λαού (ή κατά άλλους του όχλου). Επίσης οι φήμες που κυκλοφορούσαν από δημαγωγούς και έλεγαν ότι ο βασιλιάς μαζεύει στρατό για στρατιωτική επέμβαση με σκοπό την διάλυση της Συνέλευσης στις Βερσαλλίες, κορύφωσαν την αγανάκτηση του λαού και έφεραν το Παρίσι σε αναρχία, και έτσι οι πλούσιοι μεγαλοαστοί πήραν στα χέρια τους την διοίκηση της πόλης.

Η Βαστίλη ήταν από τον 17ο αιώνα φυλακή πολιτικών και ποινικών κρατουμένων. Στον λαό κυκλοφορούσαν από τους δημαγωγούς πολιτικούς και επαγγελματίες επαναστάτες και μασόνους, μύθοι για πολυάριθμους και άγνωστους κρατουμένους, βασανιστήρια, αλυσοδεμένους σκελετούς, υπόγεια κρατητήρια κτλ. Όταν όμως πραγματοποιήθηκε η άλωση, υπήρχαν μόνο επτά κρατούμενοι: τέσσερεις πλαστογράφοι, δύο τρελλοί (για έναν εκ των οποίων η οικογένειά του είχε πληρώσει ώστε να εγκλειστεί) και ένας σαδιστής με τον τίτλο του κόμητος. Αυτοί ζούσαν υπό σχετικά καλές συνθήκες, έχοντας ακόμα και υπηρέτες. Μερικές μέρες μετά την απελευθέρωση, οι τέσσερεις εξ αυτών φυλακίστηκαν και πάλι σε άλλη φυλακή. Ωστόσο, η πτώση της Βαστίλης αποτέλεσε τον «ιδρυτικό μύθο» της Επανάστασης. Επιπλέον, μέσα στη φυλακή υπήρχαν σημαντικές ποσότητες πυρίτιδας που προφανώς ήταν ιδιαίτερα χρήσιμη για τους επαναστάτες.

 Οι ταραχές ξεκίνησαν όταν έγινε γνωστό ότι ο βασιλιάς διάταξε τη μετακίνηση ελβετικών και γαλλικών ομάδων στις Βερσαλίες. Κυκλοφόρησε η φήμη ότι ο στρατός θα πυροβολούσε το πλήθος και ότι προετοιμαζόταν βασιλικό πραξικόπημα. Έτσι το βράδυ της 12ης προς 13 Ιουλίου οι εξεγερμένοι άρχισαν την αναζήτηση όπλων. Όντως, στις 14 του μηνός ο όχλος υπό την παρότρυνση και ηγεσία των ικανών και αδίστακτων δημαγωγών Δαντών και Μαρά, εισέβαλε στους στρατώνες των συνταξιούχων στρατιωτών και κατέσχεσε μεγάλη ποσότητα τυφεκίων. Μετά από αυτό, πολλοί από τους πολίτες στράφηκαν στη Βαστίλη. Περίπου επτά χιλιάδες πολίτες όρμησαν στη Βαστίλη όπου λύντσαραν έναν αριθμό φυλάκων και τον διοικητή της φυλακής, ενώ ένας κρεοπώλης έκοψε το κεφάλι του και ο όχλος το περιέφερεως σύμβολο για την «μεγάλη» επιτυχία του.

Εκείνη την ημέρα σκοτώθηκαν πάνω από 100 άνθρωποι και ήταν η πρώτη μέρα που σκοτώνονταν τόσοι πολλοί μετά την έναρξη της μέχρι τότε αναίμακτης Επανάστασης. Η επιτυχία των επαναστατών έγινε γνωστή στον βασιλιά, ο οποίος αναγνώρισε την αντιπροσωπεία των Παριζιάνων πολιτών στο δημαρχείο του Παρισιού ως επίσημους εκπροσώπους της πόλης. Ταυτόχρονα επανέφερε τον Νεκέρ στην εξουσία. Στις 17 Ιουλίου επισκέφτηκε το Παρίσι και έβαλε στο καπέλο του την μπλε-κόκκινη-άσπρη κονκάρδα που συμβολίζει το τρίπτυχο «Ελευθερία, Ισότητα, Αδελφοσύνη». Τα τρία αυτά χρώματα έγιναν το εθνικό σύμβολο της Γαλλίας και αποτυπώθηκαν αργότερα στην γαλλική σημαία.

Η συμβολική σημασία της κατάληψης της Βαστίλης οφείλεται όχι μόνο στο ιστορικό γεγονός αλλά και στην υπερβολική εικόνα που διαμόρφωσε η κοινή γνώμη μέσα από ανώνυμα φυλλάδια και εφημερίδες της εποχής.

Στις 26 Αυγούστου  η Εθνοσυνέλευση με προτροπή του Λαφαγιέτ  ανακοίνωσε την Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη. Ο Λουδοβίκος αρνήθηκε και πάλι να αποδεχθεί τις αποφάσεις της συνέλευσης και η νέα σύγκρουση ήταν αναπόφευκτη. Στις 5 Οκτωβρίου πλήθη λαού συγκεντρώθηκαν στα βασιλικά ανάκτορα των Βερσαλλιών και τα κατέλαβαν. Ο βασιλιάς μαζί με την υπόλοιπη βασιλική οικογένεια οδηγήθηκαν στο ανάκτορο του Κεραμεικού στο Παρίσι. Η πρωτεύουσα τώρα ζούσε στον πυρετό της επανάστασης.

Στην Συνέλευση, που συνέχιζε τις εργασίες της, διαμορφώθηκαν τρεις ομάδες, ανάλογες προς τις πολιτικές και γενικότερα τις ιδεολογικές απόψεις των αντιπροσώπων: η δεξιά, η αριστερά και το κέντρο, οι οποίες ονομάστηκαν έτσι από τις θέσεις που κατελάμβαναν οι αντιπρόσωποι στην αίθουσα των συνεδριάσεων. Τη δεξιά αποτελούσαν οι ευγενείς, οι οποίοι απέρριπταν κάθε μεταβολή του παλιού καθεστώτος. Την αριστερά συγκροτούσαν οι «πατριώτες», οι οποίοι επεδίωκαν τον περιορισμό της βασιλικής εξουσίας και την ενίσχυση της Συνέλευσης. Τέλος το κέντρο υποστηριζόταν από τους μετριοπαθείς, οι οποίοι απέβλεπαν στην εγκαθίδρυση βασιλικού πολιτεύματος με 2 βουλές, σύμφωνα με το αγγλικό παράδειγμα.

Μέσα σε ατμόσφαιρα αντιπαραθέσεων και των έντονων ιδεολογικών διαφορών, οι οποίες κράτησαν δύο χρόνια, ψηφίστηκε το Σύνταγμα του 1791 το οποίο καθιέρωνε την συνταγματική μοναρχία. Κατά το σύνταγμα αυτό, την εκτελεστική εξουσία ασκούσε ο βασιλιάς και την νομοθετική η Συνέλευση. Πολιτικά δικαιώματα αναγνωρίστηκαν μόνο στους ενεργούς πολίτες, δηλαδή σε όσους κατείχαν περιουσία και πλήρωναν φόρους, ενώ οι υπόλοιποι δε συμμετείχαν στην πολιτική ζωή. Τρίτη εξουσία αναγνωριζόταν η δικαστική. Οι υπάλληλοι και οι δικαστές θα εκλέγονταν και δε θα διορίζονταν από τον βασιλιά, όπως συνέβαινε προηγουμένως.

Στις 20 Ιουνίου 1791 ο βασιλιάς προσπάθησε μαζί με την οικογένεια του να διαφύγει στο γειτονικό Λουξεμβούργο, όπου βασίλευε ο κουνιάδος του Λεοπόλδος Β΄. Μοιραία όμως στις Βαρέννες, κοντά στα σύνορα, τον αναγνώρισαν και τον ανάγκασαν να επιστρέψει στο Παρίσι.

Ήδη στο Σύνταγμα του 1791 υπήρχε ξεκάθαρη η αυτονομία του λαού. Μια δημοκρατία χωρίς βασιλιά υποστηριζόταν από τους ακροαριστερούς. Η νέα Νομοθετική συνέλευση, η οποία προήλθε από τις εκλογές του Σεπτεμβρίου του 1791, διχάστηκε ανάμεσα στους μετριοπαθείς και στους Ιακωβίνους υπό την ηγεσία του Ροβεσπιέρου. Οι Ιακωβίνοι ήταν πολιτική οργάνωση που τα μέλη της άνηκαν στον χώρο των αδιάλλακτων.

Η Αυστρία και η Πρωσία προετοίμαζαν πόλεμο για την επαναφορά της απόλυτης μοναρχίας στην Γαλλία και οι αντιμαχόμενες πολιτικές παρατάξεις της Συνέλευσης επεδίωκαν τον πόλεμο αυτό, που κάθε μια τον θεωρούσε ευκαιρία για εξυπηρέτηση των συμφερόντων της. Ο πόλεμος κηρύχθηκε τελικά από την Γαλλία τον Απρίλιο του 1792, αλλά τα γαλλικά στρατεύματα είχαν αποτυχίες.

Τον Αύγουστο του 1792, ο λαός του Παρισιού που είχε υποψιαστεί προδοτική συμφωνία με τους εχθρούς της Επανάστασης, ήταν εξοργισμένος και η Συμβατική Συνέλευση (Convention Nationale), η οποία είχε αναδειχθεί με καθολική ψηφοφορία, κατάργησε την μοναρχία στις 21 Σεπτεμβρίου 1792. Ο βασιλιάς και η οικογένειά του φυλακίστηκαν.

Υπέρ της δημοκρατίας και κατά της μοναρχίας τασσόταν η νέα Συνέλευση. Γίνονταν συζητήσεις για το πώς θα έπρεπε να τιμωρηθεί ο βασιλιάς για την προδοσία του προς την Επανάσταση. Μια μειονότητα, μεταξύ τους και ο Ροβεσπιέρος, ήθελαν τον άμεσο θάνατο του βασιλιά χωρίς δικαστική διαδικασία.

 Η πλειονότητα όμως αποφάσισε μία δίκη, στην οποία ο βασιλιάς κρίθηκε ένοχος με ομοφωνία λόγω της μεγάλης προδοσίας του προς τους επαναστάτες (η αλήθεια είναι ότι επιτράπηκαν να ψηφίσουν σε αυτή την συνέλευση όσοι δεν είχαν ηλικιακό δικαίωμα ψήφου, εμποδίστηκαν να ψηφίσουν πολλοί που ήταν υπέρ της αθώωσης του βασιλιά, δεν έγινε κανονική καταμέτρηση ψήφων, ενώ προστέθηκαν από τους καταμετρητές και ψευδείς ψήφοι, έτσι ώστε κατά τον ικανό δημοσιογράφο και συγγραφέα Έρικ Ντούρσμιντ, αν είχε γίνει κανονική καταμέτρηση και όχι πλαστή ο βασιλιάς Λουδοβίκος θα αθωωνόταν με 30 ψήφους διαφορά υπέρ του). Στις 21 Ιανουαρίου 1793 ο Λουδοβίκος ΙΣΤ΄ αποκεφαλίστηκε με γκιλοτίνα, στη σημερινή Πλας ντε λα Κονκόρντ. Στις 16 Οκτωβρίου του ίδιου έτους, μεσουρανίς της "Μεγάλης Τρομοκρατίας", καρατομήθηκε και η βασίλισσα.

Στις 24 Ιουνίου 1793 ψήφισε η Συμβατική Συνέλευση το σύνταγμα της Πρώτης Γαλλικής Δημοκρατίας. Αποφασίστηκε να τεθεί σε ισχύ με την πρώτη περίοδο ειρήνης.

Αντιθέτως η αντιεπαναστατική συσπείρωση των Ευρωπαίων ηγεμόνων προκάλεσε ρήξη στο εσωτερικό μέτωπο της Γαλλίας. Εκδηλώθηκαν φιλοβασιλικές εξεγέρσεις. Για την αντιμετώπιση της κρίσης σχηματίστηκε με την συγκατάθεση της Συμβατικής Συνέλευσης η Επιτροπή Κοινής Σωτηρίας, με επικεφαλής αρχικά τον Δαντόν και στη συνέχεια, από τις 27 Ιουλίου 1793 ως τις 27 Ιουλίου 1794, το Ροβεσπιέρο. Τα δήθεν μέτρα για την αντιμετώπιση της κατάστασης στράφηκαν όχι μόνο εναντίον των αριστοκρατών και των μετριοπαθών πολιτικών, αλλά και κατά των μεγαλοαστών.

Με βίαια μέσα εξουδετερώθηκαν όσοι θεωρήθηκαν ύποπτοι για υπονόμευση της Επανάστασης στο εσωτερικό. Η περίοδος αυτή ονομάστηκε Τρομοκρατία και κατά την διάρκεια της περιόδου αυτής θανατώθηκαν πάνω από 35.000 άνθρωποι και σκοτώθηκαν από τον πόλεμο που ξεκίνησαν οι Γάλλοι επαναστάτες πάνω από μισό εκατομμύριο.

Τα μέτρα αυτά αλλά και άλλες υπερβολές της Επιτροπής Κοινής Σωτηρίας δημιούργησαν πολλούς εχθρούς εναντίον του Ροβεσπιέρου. Η σύλληψή του και η θανάτωσή του στις 28 Ιουλίου 1794 μαζί με άλλους 20 στενούς συνεργάτες του υπήρξε το τέλος της ταραγμένης εκείνης περιόδου.

Η Συμβατική Συνέλευση, η οποία ελεγχόταν από τους μετριοπαθείς, προχώρησε στην ψήφιση νέου συντάγματος, περισσότερο δημοκρατικού από το προηγούμενο, τον Αύγουστο του 1795). Η Νομοθετική εξουσία κατανεμήθηκε σε 2 σώματα, την Βουλή και την Γερουσία, ενώ την Εκτελεστική ανέλαβε το Διευθυντήριο, με 5 μέλη. Το Διευθυντήριο προσπάθησε να αποκαταστήσει την εσωτερική ηρεμία στην Γαλλία, ενώ ταυτόχρονα αυτή βρισκόταν σε εμπόλεμη κατάσταση με ολόκληρη σχεδόν την Ευρώπη.

Εκμεταλλευόμενος τις περιστάσεις,  ο Ναπολέων ανέτρεψε με πραξικόπημα την νύχτα της 9ης Νοεμβρίου 1799 το Διευθυντήριο, διέλυσε τα νομοθετικά σώματα και την εξουσία ανέλαβε τριμελής Υπατεία με Πρώτο Ύπατο τον ίδιο. Η Γαλλία ναι μεν έμεινε στα χαρτιά δημοκρατία, αλλά ο Ναπολέων κυβερνούσε ως απόλυτος μονάρχης. Στη συνέχεια την εξουσία ο Ναπολέων Βοναπάρτης, έριξε την  δημοκρατική μάσκα και αυτοανακηρύχτηκε αυτοκράτορας των Γάλλων το 1804 τερματίζοντας οριστικά την  «επανάσταση».

Η πτώση του Λουδοβίκου μπορεί να γίνει προσομοίωση άραγε της πτώσης του Ολάντ στην εποχή μας; Ο Βαλς και ο Ολάντ είναι σαν τον βασιλιά Λουδοβίκο και τους Υπουργούς που ακολούθησαν μετά την πτώση του δημοφιλούς υπεύθυνου Οικονομικών Νεκερ και με την οικονομική τους πολιτική οδηγούν την Γαλλία, όπως ο Λουδοβίκος τότε στην οικονομική απελπισία, την κοινωνική αναταραχή, τον θυμό και ίσως και την εξέγερση (ή επανάσταση).

 Η Επανάσταση και η κατάληψη της Βαστίλης την Γαλλία, σε συνδυασμό με τις εξωτερικές ήττες, και την οικονομική καταστροφή που προκλήθηκε στο βασίλειο, λόγω του κακού καιρού (τα χιόνια ήταν τόσο έντονα που πάγωσε ο Σηκουάνας και όλα τα σπαρτά της χώρας), τα δαπανηρά έξοδα για την διαβίωση της βασιλικής οικογένειας και της αριστοκρατίας, αλλά και για τους πολέμους που έλαβε μέρος η χώρα (όπως την Αμερικανική Επανάσταση), οδήγησαν τελικά στην πτώση του Λουδοβίκου και της βασιλείας και στην άνοδο «δημαγωγών δημοκρατών» στα λόγια (αλλά κατ’ ουσίαν τυράννων και λασπολόγων αντιδημοκρατών), σαν τον Ροβεσπιέρο, που επικαλούμενος την εθνική ανάγκη, εγκαθίδρυσε την προσωπική του δικτατορία, εξόντωσε τον Λουδοβίκο, μεγάλο μέρος της βασιλικής οικογένειας και πολλούς πολιτικούς αντιπάλους του, πριν πέσει και ο ίδιος από το λουτρό αίματος που δημιούργησε χάνοντας στο τέλος και το δικό του κεφάλι.

 Αντίστοιχα στην εποχή μας οι συνεχείς ήττες του Ολάντ, όπως η ανεξέλεγκτη και βίαιη κατάσταση με τους λαθρομετανάστες στην Γαλλία, η συνεχής καταστροφή των κοινωνικών δικαιωμάτων, των εργασιακών σχέσεων και της οικονομίας, τα προσωπικά του σκάνδαλα, η τρομοκρατικές επιθέσεις, η κατά βάση αποτυχημένη εξωτερική πολιτική της χώρας του, η πλήρης πολιτική υποταγή στην Γερμανία, οι ολονυκτίες, καθώς και οι συνεχείς γενικές απεργίες, θα έχουν άραγε σαν συνέπεια την άνοδο δημαγωγών και εθνικιστών (π.χ.  Λεπέν ή Μέλανσον), όπως και την εξάπλωση των ιδεολογιών τους και σε άλλες χώρες (και με την βοήθεια των Γάλλων συνοδοιπόρων τους), αρχικά σε Ολλανδία, και ύστερα στην ΕΕ, με άνοδο ευρωσκεπτικισμού, και ίσως και άλλα δημοψηφίσματα για αποχώρηση χωρών από την ΕΕ, μετά και από ένα ενδεχόμενο BREXIT;

Και θα είναι πάλι η Γαλλία άραγε υπεύθυνη για την μετάδοση των ιδεολογιών αυτών, όπως στην Γαλλική Επανάσταση; Άγνωστο, αλλά όπως τότε έτσι και τώρα ισχύει απόλυτα το γνωστό ρητό: «Τα αποτυχημένα καθεστώτα στρέφονται πάντα σε τυχοδιωκτισμούς στο εξωτερικό, προκειμένου να αποπροσανατολίσουν τους λαούς τους από τα έντονα εσωτερικά προβλήματα».