Ο ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΑΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΟΙ ΟΜΟΙΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΤΟΥ ΜΕ ΤΟΝ ΨΥΧΡΟ ΠΟΛΕΜΟ

Ο ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΑΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΟΙ ΟΜΟΙΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΤΟΥ ΜΕ ΤΟΝ ΨΥΧΡΟ ΠΟΛΕΜΟ

                                                     Γράφει ο ΑΛΩΠΗΞ
12-1-2014
Ο Πελοποννησιακός Πόλεμος διεξήχθη ανάμεσα στην Αθήνα και την Σπάρτη και στις συμμαχίες στις οποίες αυτές ηγεμόνευαν και διήρκεσε συνολικά από το 431 π.Χ. έως το 404 π.Χ. με νίκη των Σπαρτιατών επί της Αθήνας και των συμμάχων της, παρόλο που με την νίκη της η Σπάρτη αποδυναμώθηκε και η ίδια.
Πολλές ήταν οι αιτίες για τις οποίες ξεκίνησε ο πόλεμος αυτός: Μία ήταν η απόπειρα της Αθήνας να δημιουργήσει μια ισχυρή εμπορική Αυτοκρατορία και παράλληλα να καταπνίξει όλες τις αντιδράσεις όλων των άλλων Ελληνικών πόλεων, συμπεριλαμβανομένων και αυτών που άνηκαν στην ίδια την συμμαχία της (μιας συμμαχίας που ο σκοπός της δημιουργίας της ήταν μόνο η άμυνα κατά των Περσών), καθώς και η μεταφορά του ταμείου που είχε δημιουργηθεί για τον σκοπό αυτόν από την Δήλο στην Αθήνα και την χρήση αυτού για παροχές μόνο για τους Αθηναίους, το κτίσιμο κτιρίων για καλλωπισμό της Αθήνας (ο Παρθενώνας κατασκευάστηκε από τα χρήματα των Συμμάχων, σκεφτείτε στην εποχή μας τι σκάνδαλο θα ήταν οι ΗΠΑ να χρησιμοποιούν τα χρήματα του ΝΑΤΟ για να δίνουν παροχές στους πολίτες τους για προεκλογικούς λόγους όπως ο Περικλής ή να κατασκευάζουν ουρανοξύστες στην Νέα Υόρκη και την Ουάσινγκτον). 

Άλλος λόγος ήταν τα οικονομικά συμφέροντα της αριστοκρατίας στην Αθήνα που εξυπηρετούταν από την ειρήνη (αφού οι ίδιοι στον πόλεμο πλήρωναν τις κύριες πολεμικές εισφορές) έναντι των έμπορων που μονάχα κέρδιζαν από τέτοια πολιτική (λάφυρα, δούλους, πολιτική επιρροή, νέες αγορές). Επίσης ο φόβος της Σπάρτης υποβιβασμό της σε δύναμη δεύτερης κατηγορίας και ο φόβος της ότι θα απωλέσει την πρωτοκαθεδρία της στην Ελλάδα ήταν εξίσου σημαντικός. Η φυλετική καταγωγή και ανταγωνισμός της Αθήνας και της Σπάρτης (Αθήνα-Ίωνες, Σπάρτη-Δωριείς) έπαιξε εξίσου σημαντικό ρόλο. 

Ο φόβος της Κορίνθου ότι θα χάσει τον έλεγχο των αποικών της από την Αθήνα μαζί με τις επικερδείς της οικονομικές αγορές σε Δύση και Ανατολή λόγω του έντονου ανταγωνισμού της Αθήνας που είχε ήδη καταστεί ασφυκτικά επιθετικός ήταν ένας από τους καθοριστικότερους λόγους για την έναρξη του πολέμου και τέλος η επιθυμία της Περσικής Αυτοκρατορίας να αποδυναμώσει τους δύο κυριότερους αντιπάλους της στην Ευρώπη (Αθήνα, Σπάρτη) και να ανακτήσει τα εδάφη της Μικράς Ασίας και ήταν ο λόγος που οι Πέρσες σύντομα εισήλθαν στον πόλεμο και χρηματοδότησαν αυτή την ελληνική εμφύλια διαμάχη.
Οι αφορμές ήταν ποίκιλες: Η απόφαση της Αθήνας να αναμιχθεί στον πόλεμο μεταξύ Κορίνθου και Κέρκυρας και η σύναψη επιμαχίας (αμυντικής συμμαχίας) Αθηναίων και Κερκυραίων χωρίς την ένταξη τους στην Αθηναϊκή συμμαχία (όπως πρόσφατα το νομοσχέδιο των ΗΠΑ με τίτλο «Ελευθερία υποστήριξης, της Ουκρανίας – 2014», το οποίο προβλέπει την παροχή σε Ουκρανία, Μολδαβία και Γεωργία, του καθεστώτος «κύριων συμμάχων του στρατού των ΗΠΑ» χωρίς ένταξη στο ΝΑΤΟ), η υποκίνηση σε αποστασίας της Ποτίδαιας από την Αθηναϊκή συμμαχία από τους Κορινθίους, το Μεγαρικό ψήφισμα των Αθηναίων (ουσιαστικά πλήρες οικονομικό εμπάργκο στα Μέγαρα και απόλυτη οικονομική εξόντωση τους, αφού απαγορευόταν οποιαδήποτε δοσοληψία αυτών στα λιμάνια της Δηλιακής Συμμαχίας). 

Στον 30ετή πόλεμο μεταξύ Αθήνας και Σπάρτης που ακολούθησε , διαμορφώθηκαν δύο αντίπαλες στρατιωτικές συμμαχίες, η Σπαρτιατική και η Αθηναϊκή. Κάποιες πόλεις παρέμειναν σε αυτές ως το τέλος, άλλες αποστατούσαν συνεχώς, άλλες καταλαμβανόταν και ισοπεδωνόταν, και άλλες προσπαθούσαν ανεπιτυχώς να κρατήσουν ουδέτερη στάση.
Οι φάσεις του πολέμου αυτού ήταν τρεις: ο Αρχιδάμειος πόλεμος, η Σικελική εκστρατεία, και ο Δεκελεικός πόλεμος. 
Στον Αρχιδάμειο Πόλεμο έγιναν εισβολές των Σπαρτιατών στην Αττική και εισβολές στα παραλία της Πελοποννήσου από την Αθήνα. Η σύγκρουση αυτή έληξε με την εύθραυστη «ειρήνη του Νικία» με την Αθήνα να κερδίζει στα σημεία. Ενδιαμέσως επικράτησε ένας ψυχρός πόλεμος μέχρι αυτός να ξαναγίνει θερμός με την έναρξη της Σικελικής εκστρατείας το 415 π.Χ. και την απόπειρα της Αθήνας να καταλάβει τις Συρακούσες κάτι που αποφεύχθηκε λόγω της προδοσίας του Αλκιβιάδη, του θανάτου του Λαμάχου, της αποφασιστικότητας και της σθεναρής άμυνας του Γύλλιπου και του Ερμοκράτη, της ανικανότητας του Νικία, την ναυτική συντριβή των Αθηναίων, καθώς και την πλήρη καταστροφή του εκστρατευτικού τους σώματος.
Στον Δεκελεικό Πόλεμο στον οποίο έλαβαν μέρος και οι Πέρσες και κράτησε έως το το 404 π.Χ., οι Αθηναίοι ηττηθήκαν οριστικά λόγω της μεγάλης απώλειας πρώτων υλών και ανθρώπινων ζωών στην Σικελική εκστρατεία, επειδή έχασαν πολλούς συμμάχους τους και τις εισφορές τους, οι Πέρσες ενίσχυσαν οικονομικά την Σπάρτη και οι Αθηναίοι ηττηθήκαν σε ναυμαχία με τον νεότευκτο στόλο των Σπαρτιατών, με αποτέλεσμα χωρίς στόλο και ετοιμοπόλεμο στρατό στο τέλος η Αθήνα να περικυκλωθεί από στεριά και θάλασσα, να λιμοκτονήσει και στο τέλος να αναγκαστεί να παραδοθεί στην Σπάρτη και τους συμμάχους της. Σαν αποτέλεσμα οι Αθηναίοι αναγκάστηκαν: Να παραδώσουν όλα τα πλοία τους, εκτός από 12, να κατεδαφιστούν τα Μακρά τείχη, να επαναφέρουν όλους τους πολιτικούς εξόριστους και να ακολουθούν τους Σπαρτιάτες και να έχουν τους ίδιους εχθρούς και φίλους με αυτούς.

http://en.wikipedia.org/wiki/File:History_of_NATO_enlargement.svg

Η Δηλιακή Συμμαχία ήταν μια πολιτική και στρατιωτική ένωση περίπου 150 ελληνικών πόλεων-κρατών, υπό την κηδεμονία της Αθήνας με σκοπό την αντιμετώπιση της περσικής απειλής μετά το τέλος των Περσικών Πολέμων. Η συμμαχία αυτή ιδρύθηκε το 478 π.Χ. Σύντομα όμως μετατράπηκε σε όργανο των Αθηναίων που την έλεγχαν απόλυτα, ανάγκαζαν τις άλλες πόλεις να τους δίνουν συνεχώς αυξανόμενους φόρους και στρατό (για κατακτήσεις που καρπωνόταν μόνο οι Αθηναίοι) για την εξυπηρέτηση δικών τους σκοπών (παροχές στους Αθηναίους και κατασκευή κτιρίων για αυτούς) και όχι για την άμυνα κατά των Περσών με τους οποίους οι Αθηναίοι είχαν συνάψει ειρήνη, καταργώντας στην πράξη τον σκοπό ίδρυσης της συμμαχίας. Το 378 π.Χ, εκατό χρόνια μετά την ίδρυση της πρώτης Αθηναϊκής συμμαχίας, ιδρύθηκε η Δεύτερη Αθηναϊκή Συμμαχία με σκοπό την προστασία των συμμαχικών κρατών από την Σπάρτη. Αυτή διατηρήθηκε μέχρι το 355 π.Χ., οπότε και αποστάτησαν οι περισσότερες συμμαχικές πόλεις και η συμμαχία ουσιαστικά καρτέρευσε.

http://en.wikipedia.org/wiki/File:Map_of_Warsaw_Pact_countries.png
 

Αντίστοιχα τον 20ο αιώνα μία μεγάλη ψυχροπολεμική σύγκρουση διεξήχθη μεταξύ ΗΠΑ και Σοβιετικής Ένωσης και κράτησε σχεδόν 42 χρόνια. Οι ΗΠΑ και τον ΝΑΤΟ θύμιζαν την Δηλιακή Συμμαχία, αφού ήταν κυρίως θαλάσσιες δυνάμεις και δημοκρατίες, ενώ η Σπάρτη και οι σύμμαχοι της το Σύμφωνο της Βαρσοβίας, όντας κατά βάση χερσαίες δυνάμεις και είχαν ολιγαρχικά πολιτεύματα (όπως τα κομμουνιστικά κράτη κυβερνούταν από μαρξιστικές ολιγαρχικές ουσιαστικά δικτατορίες). Και σε αυτή την μη θερμή σε αντίθεση με τον Πελοποννησιακό Πόλεμο σύγκρουση, κάποιες πόλεις παρέμειναν στις δύο αντίπαλες στρατιωτικές συμμαχίες ως το τέλος, άλλες αποστατούσαν συνεχώς, άλλες καταλαμβανόταν και ισοπεδωνόταν, και άλλες προσπαθούσαν ανεπιτυχώς να κρατήσουν ουδέτερη στάση.

http://en.wikipedia.org/wiki/File:Military_power_of_NATO_and_the_Warsaw_Pact_states_in_1973.svg

Στο τέλος του πολέμου η μία Συμμαχία κατέρρευσε λόγω της αποτυχίας του πολιτικού συστήματος της οικονομίας της, καθώς και της τεράστιας πείνας που δημιουργήθηκε εξαιτίας όλων των παραπάνω, αλλά και της οικονομικής πίεσης που υπήρχε από το αντίπαλο στρατόπεδο, όπως είχε συμβεί και με την Αθήνα. (Φυσικά εδώ δεν κατέρρευσε το ΝΑΤΟ που ήταν σαν την Δηλιακή συμμαχία, αλλά η ΕΣΣΔ που ήταν σαν την Σπαρτιατική). Και όπως η νικήτρια Σπάρτη επέκτεινε την επιρροή της σε όλη την Ελλάδα έτσι και οι νικήτριες ΗΠΑ επέκτειναν την επιρροή τους στα εδάφη των συμμάχων των πρώην αντιπάλων τους.
Και η ηττημένη χώρα (τότε Αθήνα και τώρα Ρωσία) προσπάθησε μερικές δεκαετίες μετά την ήττα της να ανασυστήσει την Αυτοκρατορία της (Δεύτερη Αθηναϊκή Συμμαχία στην αρχαιότητα και Ευρασιατική Ένωση τώρα) και ήρθε σε συμμαχία με δυνάμεις που ήταν παλιά σύμμαχοι (Θήβα και Κόρινθος τότε, Κίνα και Βραζιλία τώρα) με τον αντίπαλο της (Σπάρτη τότε, ΗΠΑ τώρα), με σκοπό να αντισταθούν στην δύναμη του και να ρίξουν την ηγεμονία του.

http://en.wikipedia.org/wiki/File:NATO_partnerships.svg

Θα έχει άραγε η τωρινή Ευρασιατική Ένωση την τύχη της τότε Δεύτερης Αθηναϊκής Συμμαχίας; Θα καταφέρει να ρίξει την ηγεμονία των ΗΠΑ και μετά θα έρθει και αυτή σε σύγκρουση με τα μέλη της και τους συμμάχους της (π.χ. Κίνα) και στο τέλος θα διαλυθεί; Δεν είναι ένα εντελώς απίθανο σενάριο. Σε κάθε περίπτωση φαίνεται ότι υπάρχουν και σε αυτά τα γεγονότα παραλληλισμοί και ομοιότητες με το σήμερα και οι τωρινοί πολιτικοί και συμμαχίες θα έπρεπε να διδαχθούν από το τι συνέβη τότε και να προσπαθήσουν να μην επαναλάβουν τα ίδια λάθη αν δεν θέλουν να έχουν την ίδια οικτρή ουσιαστικά κατάληξη τα σχέδια και οι προσπάθειες τους.