ΟΙ ΔΗΜΑΓΩΓΟΙ ΣΕ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΡΩΜΗ ΚΑΙ Η ΑΝΟΔΟΣ ΤΟΥ ΤΡΑΜΠ

ΟΙ ΔΗΜΑΓΩΓΟΙ ΣΕ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΡΩΜΗ ΚΑΙ Η ΑΝΟΔΟΣ ΤΟΥ ΤΡΑΜΠ

Γράφει ο ΑΛΩΠΗΞ

Κατά την διάρκεια της ιστορίας συνέβη πολλοί πλούσιοι άνθρωποι με δημαγωγική (ή μη) συμπεριφορά να ανέλθουν στην εξουσία μεγάλων δυνάμεων και να παίξουν αποφασιστικό ρόλο στην πολιτική και όχι μόνο τύχη των χωρών τους. Ένας από αυτούς ήταν ο Κλέωνας των Αθηνών. 

Ο Κλέων (θάνατος 422 π.Χ.) ήταν Αθηναίος στρατηγός κατά τον Πελοποννησιακό πόλεμο. Ήταν ο πρώτος επιφανής αντιπρόσωπος της εμπορικής τάξης στην Αθηναϊκή πολιτική, αν και ο ίδιος ήταν αριστοκράτης (γιος πλούσιου βυρσοδέψη). Οι σύγχρονοί του Θουκυδίδης και Αριστοφάνης τον αναπαριστούν ως πολεμοκάπηλο δημαγωγό.

(Φυσικά δεν πρέπει να ξεχνά κανείς πως ο Κλέων είχε εξορίσει τον Θουκυδίδη, ο οποίος έχοντας προσωπική έχθρα μαζί του είναι συζητήσιμο αν θα ήταν αντικειμενικός μαζί του.

Επίσης οι χρηματοδότες του Θουκυδίδη, ο Περικλής με την οικογένεια του, ήταν πολιτικοί αντίπαλοι του Κλέωνα και ο Θουκυδίδης  δεν θα έγραφε ποτέ κάτι εναντίον του χορηγού του-άλλωστε σε όλο το έργο του προσπαθεί να δικαιώσει πλήρως τον Περικλή και να δικαιολογήσει τις πράξεις του, αν και ήταν ένας διεφθαρμένος πολιτικός-https://hellenicsunrise.blogspot.gr/2015/01/blog-post_22.html.

Ο Αριστοφάνης από την άλλη ήταν ειρηνιστής, συντηρητικός και φιλο-ολιγαρχικός-υποστηρικτής του Νικία και εχθρευόταν τον Κλέωνα που από «ειρηνιστής» αρχικά έγινε μετά θερμός υποστηρικτής του πολέμου.

Προφανώς και ο Κλέωνας ήταν ένας πάρα πολύ σκληρός άνθρωπος, αλλά όχι ανίκανος και φαφλατάς, όπως γενικά παρουσιάζεται).

Ο Κλέων ήρθε αρχικά στο προσκήνιο ως αντίπαλος του Περικλή στα τέλη της δεκαετίας του 430 με την αντίθεσή του στην στρατηγική του Περικλή να αρνείται τη μάχη εναντίον των εισβολέων της Πελοποννησιακής Συμμαχίας. 

Κατά το 430 π.Χ. μετά την ανεπιτυχή εκστρατεία του Περικλή στην Πελοπόννησο, και όταν την πόλη έπληξε ο μεγάλος λοιμός, ο Κλέων ήταν ο ηγέτης της αντιπολίτευσης στην εξουσία του Περικλή. 

Εκείνη την περίοδο, ο Κλέων κατηγορούσε τον Περικλή για κακοδιαχείριση του δημοσίου χρήματος, με αποτέλεσμα ο Περικλής να βρεθεί ένοχος και να απομακρυνθεί από το αξίωμά του. Αυτό όμως ήταν πρόσκαιρο, και ο Περικλής αποκαταστάθηκε στην εξουσία.

Ο θάνατος του Περικλή από το λοιμό το 429 άφησε το πεδίο ελεύθερο για την διεκδίκηση της εξουσίας στην Αθήνα. Μέχρι τότε ο Κλέων ήταν ένθερμος ομιλητής της αντιπολίτευσης, κριτικός και κατήγορος των δημοσίων αξιωματούχων, αλλά τώρα ήταν στον προσκήνιο ως γνώστης και ηγέτης της δημοκρατίας, και έτσι ή παρουσία του στα πολιτικά της Αθήνας ήταν κυρίαρχη.

Αν και τραχύς και απότομος, ήταν χαρισματικός, με ευφράδεια και δυνατή φωνή, και ήξερε πώς να χειραγωγεί τα συναισθήματα του Αθηναϊκού λαού. Ισχυροποίησε την υποστήριξη από τους φτωχότερους πολίτες της Αθήνας αυξάνοντας την αμοιβή των ενόρκων, που παρείχε για πολλούς από τους φτωχότερους Αθηναίους ένα μέσω διαβίωσης.

Η αγάπη των Αθηναίων για τις δικαστικές διαμάχες αύξησαν τη δύναμή του, ενώ η πρακτική της συκοφαντίας του έδωσε τη δυνατότητα να απομακρύνει εκείνους που μπορούσαν να απειλήσουν την άνοδό του. 

Το 426 π.Χ. ο Κλέων κίνησε μια ανεπιτυχής δίωξη εναντίον του στρατηγού Λάχη, με βάση την συμμετοχή του στην ανεπιτυχή πρώτη Σικελική εκστρατεία. Αυτή ήταν από τις πολύ λίγες φορές που Αθηναίος στρατηγός απέφυγε την πολιτική τιμωρία για ήττα. 

Ο Κλέων μην έχοντας πλέον ανάγκη από τους πρώην αριστοκρατικούς συνεργάτες τους, έκοψε κάθε επαφή μαζί τους, και έτσι ήταν ελεύθερος να επιτεθεί στις μυστικές συμμαχίες για πολιτικούς σκοπούς, κυρίως οι ολιγαρχικές λέσχες στις οποίες ανήκαν. Αν επέβαλε φόρο ιδιοκτησίας για στρατιωτικούς σκοπούς, και αν κατείχε υψηλότερη θέση σε σχέση με τη διαχείριση των χρημάτων, δεν είναι καθαρό.

Το 427 ο Κλέωνας προέτρεψε τους Αθηναίους συμπατριώτες του να θανατώσουν όλο τον αντρικό πληθυσμό της Μυτιλήνης που είχε ηγηθεί εξέγερσης εναντίον της Αθήνας.

Αν και στην αρχή η πρότασή του έγινε δεκτή, σύντομα αποσύρθηκε λόγω της μακροσκελούς αντίκρουσης από τον Διόδοτο. Παρόλα αυτά περίπου χίλιοι ηγέτες και σημαντικοί άντρες της Μυτιλήνης εκτελέστηκαν.

Το 425 ο Κλέων έφτασε στο απόγειο τη φήμης του, όταν συνέλαβε και μετέφερε στην Αθήνα του Σπαρτιάτες που είχαν αποκλειστεί στην Μάχη της Σφακτηρίας. Μάλλον ήταν λόγω των στρατιωτικών ικανοτήτων του συναδέλφου του Δημοσθένη που έγινε αυτό, αλλά ήταν η αποφασιστικότητα του Κλέωνα που έπεισε την Εκκλησία του δήμου να στείλει τις απαιτούμενες επιπλέον δυνάμεις (όπως και η σωστή επιλογή του να υποστηρίξει και να ζητήσει τον Δημοσθένη ως βοηθό του).

Είναι σχεδόν βέβαιο ότι λόγω του Κλέωνα διπλασιάστηκαν οι φόροι των "συμμάχων" το 425. Το 422 στάλθηκε για να ανακαταλάβει την Αμφίπολη, αλλά τον υπερφαλάγγισε ο Σπαρτιάτης στρατηγός Βρασίδας. Όμως, και ο Βρασίδας και ο Κλέων σκοτώθηκαν στην Αμφίπολη και με το θάνατό τους απομακρύνθηκε το κύριο εμπόδιο για την ειρήνη. Το 421 υπογράφηκε η Ειρήνη του Νικία.

Ο χαρακτήρας του Κλέωνα αναπαρίσταται από τον Αριστοφάνη και τον Θουκυδίδη με πολύ αρνητικό τρόπο. Η απεικόνιση αυτή μπορεί να είναι δικαιολογημένη δεδομένου ότι ενστάλαξε αισθήματα καχυποψίας στην Αθήνα μέσω ενός είδους Αθηναϊκού "Μακαρθισμού", που προκάλεσε ο μεγάλος αριθμός πληροφοριοδοτών που απασχολούσε, προκειμένου να ελέγχει την πόλη. Όμως, και για τους δύο υπάρχει η υποψία ότι ήταν προκατειλημμένοι. 

Το έργο περιλαμβάνει κακία εναντίον του Κλέωνα, ο οποίος μπορεί να κατηγόρησε το συγγραφέα του μπροστά στη Συνέλευση ότι γελοιοποίησε (στο χαμένο του έργο Βαβυλώνιοι) την πολιτική και τους θεσμούς της πόλης παρουσία ξένων, και σε καιρό μεγάλου εθνικού κινδύνου. 

Ο Θουκυδίδης, γνωρίζοντας καλά τα μειονεκτήματα της Δημοκρατικής διακυβέρνησης, είχε επίσης διωχθεί δικαστικά (καθώς τα πλοία του έφτασαν δύο μέρες μετά την κατάληψη μιας πόλης από τους Σπαρτιάτες) για στρατιωτική ανικανότητα και είχε εξοριστεί με διάταγμα που πρότεινε ο Κλέων. 

Όντως, από όλα τα πρόσωπα που εμφανίζονται στην Ιστορία του Θουκυδίδη, ο Κλέων αντιμετωπίζεται με την λιγότερη αντικειμενικότητα. Είναι λοιπόν πιθανό ο Κλέων να αδικήθηκε σε αυτές τις απεικονίσεις που παραδόθηκαν σε μας από αυτούς τους δύο συγγραφείς.

Η επιρροή του βασίζεται στην ισχυρό και εκφοβιστικό στιλ της ρητορικής του, με το μη επιτηδευμένο και μη αριστοκρατικό τόνο και το λαϊκισμό του. Με τα παραπάνω μπορεί να απέκτησε πολλούς εχθρούς. Φαίνεται ότι στόχευε σε βραχυπρόθεσμους στόχους, αλλά οι φτωχοί της Αθήνας ωφελήθηκαν από τις πολιτικές του, σε βάρος των βαριών φόρων που επιβλήθηκαν στους συμμάχους της Αθήνας.

Ένας άλλος πλούσιος πολιτικός, ο οποίος συμμετείχε ενεργά στην πολιτική της πατρίδας του και έπαιξε σημαντικό ρόλο στην μετέπειτα πορεία της (την ίδια περίπου περίοδο με τον Κλέωνα), ήταν ο Νικίας των Αθηνών.

Ο Νικίας (περίπου 469-413 π.X.) ήταν αρχαίος Αθηναίος πολιτικός και στρατηγός κατά την περίοδο του Πελοποννησιακού Πολέμου. Ο Νικίας ήταν μέλος της Αθηναϊκής αριστοκρατίας καθώς είχε κληρονομήσει μία τεράστια περιουσία από τον πατέρα του, Νικήρατο.

Μετά τον θάνατο του Περικλή το 429 π.Χ., έγινε ο κύριος ανταγωνιστής του Κλέωνα και των δημοκρατών στην προσπάθεια για την πολιτική ηγεσία του αθηναϊκού κράτους. Ο κύριος στόχος του ήταν να επιτύχει μια ειρήνη με την Σπάρτη με παράλληλα ευνοϊκούς όρους για την Αθήνα.

Εκλέχτηκε για να υπηρετήσει ως στρατηγός την Αθήνα κατά την διάρκεια του Πελοποννησιακού πόλεμου. Οδήγησε διάφορες αποστολές που επέτυχαν λίγα. Εντούτοις, ήταν κατά ένα μεγάλο μέρος αρμόδιος για τις επιτυχείς διαπραγματεύσεις που οδήγησαν στην ειρήνη του Νικία (ή Νικίειος ειρήνη) στα μέσα του 421 π.Χ. η οποία όμως κράτησε 6 χρόνια.

Μετά από την ειρήνη, το 415 π.Χ. αντιτάχθηκε στα φιλόδοξα σχέδια του Αλκιβιάδη για την προώθηση των ενδιαφερόντων της Αθήνας. Παρά το γεγονός αυτό, ο Νικίας διορίστηκε για να συμμετέχει στην αθηναϊκή εισβολή στην Σικελία. 

Η αθηναϊκή πολιορκία στις Συρακούσες ήταν σχεδόν επιτυχής μέχρι την άφιξη του Σπαρτιάτη στρατηγού Γυλίππου, που γύρισε την κατάσταση γύρω έτσι ώστε οι Αθηναίοι ήταν οι ίδιοι κάτω από την πολιορκία. Ο Νικίας οδήγησε τις δυνάμεις του σε μια απελπισμένη προσπάθεια να δραπετεύσει από το έδαφος. Εντούτοις, και αυτός και ο αθηναϊκός στρατός του συντρίφτηκαν και νικήθηκαν. Στην συνέχεια, ο Νικίας εκτελέσθηκε.

Το όνομα του Νικία απουσίαζε από την στήλη με τα ονόματα των στρατηγών που είχαν πολεμήσει στη Σικελία. Αυτή ήταν η μεταθανάτια τιμωρία που του επέβαλαν οι Αθηναίοι για τις ευθύνες του στο οικτρό τέλος μιας επιχείρησης την οποία ο Νικίας έκανε ό,τι μπορούσε για να αποτρέψει.

Ο Νικίας κληρονόμησε από τον πατέρα του, Νικήρατο, μια ιδιαίτερη περιουσία, η οποία επενδύθηκε κυρίως στα αργυρωρυχεία του Λαυρίου. Λέγεται ότι ο Νικίας είχε περισσότερους από 1000 σκλάβους που εργάζονταν στα ορυχεία, τους οποίους επιστάτευε ο Θράκας Σωσίας. 

Ο Πλούταρχος δηλώνει ότι ο Νικίας ήταν επίσης υπερβολικά γενναιόδωρος με τον πλούτο του, χρησιμοποιώντας τα χρήματά του για τις φιλανθρωπικές δραστηριότητες στην Αθήνα και χρηματοδοτώντας πολλές θρησκευτικές εκδηλώσεις.

Η άνοδος του Νικία εμφανίστηκε ενώ ο Περικλής ήταν στην κορυφή της αθηναϊκής κυβέρνησης. Μετά από το θάνατο του Περικλή το 429 π.Χ., ο Νικίας έγινε ένας σημαντικός Αθηναίος πολιτικός με το αριστοκρατικό συντηρητικό κόμμα να τον κοιτάζει ως ηγέτη τους. Υπό αυτήν την μορφή, ο Νικίας έγινε ο ανταγωνιστής του δημοκρατικού κόμματος του Κλέωνα.

O Νικίας δεν θα μπορούσε να κερδίσει την εύνοια του αθηναϊκού λαού μέσω της ευγλωττίας ή της γοητείας, όπως ο Πλούταρχος αναφέρει ότι είχε λίγο από το καθένα. Αντ' αυτού, ο Νικίας κέρδισε δημοτικότητα μέσω της χρήσης του πλούτου του. Χρηματοδότησε τους χορούς για τα αθηναϊκά δράματα, οργάνωσε τα αθλητικά γεγονότα και αποκατέστησε ή δημιούργησε αγάλματα και ναούς.

Ο Πλούταρχος αναφέρεται συγκεκριμένα σε ένα παράδειγμα της γενναιοδωρίας του Νικία - η χρηματοδότησή του στην γιορτή της Δήλου. Ο Νικίας χρηματοδότησε την οικοδόμηση μιας γέφυρας από βάρκες μεταξύ της Δήλου και στα νησιά Ρήνεια. 

Τα καράβια διακοσμήθηκαν με γιρλάντες, με επιχρύσωση, και πλούσιους τάπητες, που πλουσιοπάροχα ντυμένος ο ελληνικός χορός διέσχιζε. Ο Νικίας παρείχε έπειτα 10.000 δραχμές στους Δήλιους έτσι ώστε να συνέχιζαν αυτό το γεγονός και στο μέλλον. Τέτοιες οδηγίες χαράχτηκαν επάνω σε έναν στυλοβάτη.

Ο Νικίας ήταν Στρατηγός και το 427 π.Χ. και το 425 π.Χ.. Κατά την διάρκεια αυτών των χρόνων, ο Νικίας ήταν πολύ προσεκτικός στρατηγός. Απέφυγε να συμμετέχει σε οποιαδήποτε σημαντική στρατιωτική επιχείρηση κατά την διάρκεια της διορίας του ως διοικητής. 

Σύμφωνα με τον Πλούταρχο αυτό ήταν προς όφελός του, δεδομένου ότι ο Νικίας ήταν σε θέση να αποφύγει το χειρότερο των κακοτυχιών της Αθήνας, και στρατιωτικών και πολιτικών.

Ο Πλούταρχος δηλώνει ότι "ο Νικίας μείωσε όλες οι δύσκολες και μεγάλες επιχειρήσεις, εάν πήρε μια εντολή, ήταν για να κάνει αυτό που ήταν ασφαλές." O Πλούταρχος επίσης σημείωσε ότι στο πεδίο της μάχης, ο Νικίας αναγνωρίστηκε ως δίκαιος πολεμιστής, που πάλευε τόσο θαρραλέα όσο οποιοσδήποτε άλλος στρατιώτης."

Αφού πολέμησαν για μια δεκαετία, στον Πελοποννησιακό Πόλεμο, και η Αθήνα και η Σπάρτη είχαν εξαντληθεί. Ο Αθηναίος στρατηγός, Λάχης, με την υποστήριξη του Νικία, έθεσε επιτυχώς στην αθηναϊκή συνέλευση στα μέσα του 423 π.Χ. το αίτημα για ανακωχή με την Σπάρτη, για να ελέγξει την πρόοδο αποτελεσματικότερου στρατηγού της Σπάρτης, τον Βρασίδα. 

Εντούτοις, η "ανακωχή του Λάχη" άσκησε λίγη επίδραση στον Βρασίδα, ο οποίος την ακύρωσε μέσα σε ένα έτος, με την κατάληψη της Σκιώνης και τη Μένδης, με σκοπό η Αθήνα να απελευθερώσει τους Σπαρτιάτες αιχμαλώτους της Σφακτηρίας. Η Αθήνα έστειλε ενισχύσεις κάτω από τις διαταγές του Νικία ο οποίος κατέλαβε εκ νέου την Μένδη.

Ο Κλέων στην πράξη κατάργησε την ανακωχή μεταξύ της Αθήνας και της Σπάρτης, αφ' ότου αποφάσισε να επέμβει στην πόλη Αμφίπολη στη Μακεδονία. Εντούτοις, μέσω της επιδέξιας ηγεσίας του Βρασίδα, οι Σπαρτιάτες κατατρόπωσαν τους Αθηναίους στην μάχη της Αμφίπολης. 

Και ο Βρασίδας και ο Κλέωνας σκοτώθηκαν στην μάχη, και με αυτόν τον τρόπο απομακρύνθηκαν τα βασικά μέλη των φιλοπόλεμων φατριών, και στις δύο πλευρές.

Μετά από τους δύο στρατηγούς που αντέτασσαν την ειρήνη, τον Αθηναίο Κλέωνα και το Σπαρτιάτη Βρασίδα, που σκοτώθηκαν στη μάχη, ο Νικίας αποφάσισε να επιδιώξει την ειρήνη μεταξύ όλων των αντιμαχόμενων κρατών. 

Ο Νικίας, και ο Πλειστοάναξ, βασιλιάς της Σπάρτης, συμφώνησαν (Μάρτιος 421 π.Χ.) την ειρήνη του Νικία μεταξύ της Αθήνας και της Σπάρτης, η οποία έφερε προσωρινό τέλος στον Πελοποννησιακό Πόλεμο.

Η ουσία της ειρήνης του Νικία ήταν μια επιστροφή στην προπολεμική κατάσταση: τα εν καιρώ πολέμου κέρδη επρόκειτο να επιστραφούν. Ειδικότερα, η Αμφίπολη θα επιστρεφόταν στην Αθήνα και οι Αθηναίοι θα απελευθέρωναν τους Σπαρτιάτες που είχαν αιχμαλωτιστεί στη Σφακτηρία. 

Οι ναοί σ' όλη την Ελλάδα θα ήταν ανοικτοί στους προσκυνητές από όλες τις πόλεις, και το μαντείο των Δελφών θα επανακτούσε την αυτονομία του. Η Αθήνα θα μπορούσε να συνεχίσει να συλλέγει το φόρο από τα κράτη, όπως έκανε μέχρι τώρα από τον καιρό του Αριστείδη, αλλά δεν θα μπορούσε να τα αναγκάσει να γίνουν σύμμαχοι της. 

Η Αθήνα συμφώνησε επίσης να δεχτεί τη βοήθεια της Σπάρτης σε περίπτωση που οι είλωτες επαναστατούσαν. Όλοι οι σύμμαχοι της Σπάρτης συμφώνησαν να υπογράψουν την ειρήνη, εκτός από την Βοιωτία, την Κόρινθο, την Ηλεία, και τα Μέγαρα.

Ενώ η ειρήνη συζητιόταν, ο Αλκιβιάδης επιδρούσε περισσότερο την Αθήνα. Ο Αλκιβιάδης αντιτάχθηκε στην Ειρήνη και διαφώνησε έντονα για την Αθήνα για να συνεχίσει αυτό που ήταν ενάντια στη Σπάρτη και τους συμμάχους της. Η πρώτη κίνησή του ήταν πειστική στο Άργος για να διαμορφώσουν μια συμμαχία.

Ο Αλκιβιάδης πρώτος ανήλθε στην μάχη όταν άρχισε την επιθετική Αθηναϊκή δράση μετά από την υπογραφή της ειρήνης του Νικία. Ο Νικίας αντιτάχθηκε στα μεγαλεπίβολα σχέδια του Αλκιβιάδη για την αποστολή εκστρατευτικού σώματος στη Σικελία και παρά τις αντιρρήσεις του, εκλέχτηκε μαζί με τον Αλκιβιάδη και το Λάμαχο στρατηγός της εκστρατείας.

Η μετριοπαθής και ελάχιστα αποφασιστική στρατιωτική τακτική του συνέβαλε σε σημαντικό βαθμό στην αποτυχημένη έκβαση της εκστρατείας μετά την ανάκληση του Αλκιβιάδη στην Αθήνα για να αντιμετωπίσει κατηγορίες για ιεροσυλία, το θάνατο του Λάμαχου και την άφιξη στη Σικελία του Σπαρτιάτη στρατηγού Γύλιππου (415-3 π.Χ.). 

Ο αναποτελεσματικός Νικίας έχασε την ευκαιρία να εκπλήξει τις Συρακούσες και μετά από δύο χρόνια παραμονής οι δυνάμεις του εξοντώθηκαν το 413 π.Χ. και ο ίδιος εκτελέστηκε. 

Ο Θουκυδίδης, μολονότι σε ορισμένα σημεία υποστηρίζει την πολιτική του Νικία και εξαίρει την αφοσίωσή του στην πόλη, αποδίδει ωστόσο σε μεγάλο βαθμό την αθηναϊκή καταστροφή στην ανεπάρκεια της στρατιωτικής του ηγεσίας.

Στα μετέπειτα χρόνια (και εκτός Ελλάδας) ένας παρεμφερής πλούσιος ηγέτης που ξεχώρισε και βοήθησε στην μετεξέλιξη της πατρίδας του, ήταν ο Ρωμαίος πολιτικός Μάρκος Λικίνιος Κράσσος. 

Ο Μάρκος Λικίνιος Κράσσος (λατινικά: Marcus Licinius Crassus Dives, 115 π.Χ. - 53 π.Χ.) ήταν Ρωμαίος πολιτικός από αριστοκρατική οικογένεια και ο πλουσιότερος άνθρωπος στη Ρωμαϊκή ιστορία.

Έπαιξε σημαντικό ρόλο στην πολιτική της Ρωμαϊκής δημοκρατίας σχηματίζοντας την πρώτη τριανδρία. Υποστήριξε τον Ιούλιο Καίσαρα στη σταδιοδρομία του, έγινε διοικητής και διακρίθηκε κυρίως μετά την δικτατορία του Σύλλα και στην κατάπνιξη της εξέγερσης των δούλων με επικεφαλής τον Σπάρτακο. 

Αργότερα, έγινε μέλος της τριανδρίας που αποτελούνταν από τον ίδιο, τον Καίσαρα και τον Πομπήιο και ενώ είχε καλές σχέσεις με των πρώτο, δεν είχε τις ίδιες με τον δεύτερο.

Το 55 μ.Χ έγινε στρατηγός στην ανατολή όπου είχαν της κτήσεις τους οι Πάρθοι (οι ισχυρότεροι εχθροί των Ρωμαίων στην ανατολή) πού απείλησαν τις κτήσεις των Ρωμαίων οργανώνοντας εκστρατεία εναντίον τους που κατέληξε σε αποτυχία. Ο ίδιος ο Κράσσος σκοτώθηκε στη Μάχη των Καρρών.

Στην εποχή μας αναδείχθηκε πρόσφατα στις ΗΠΑ ως πρόεδρος ένας πολιτικός, ο οποίος συνδυάζει πολλά στοιχεία των παραπάνω αναφερόμενων ιστορικών ηγετών, ο Ντόναλντ Τραμπ (γιος πλούσιου κτηματομεσίτη).

Όπως ο Κλέωνας, έτσι και ο Τραμπ ήρθε αρχικά στο προσκήνιο ως αντίπαλος του Ομπάμα, με την αντίθεσή του στην στρατηγική του να αρνείται την χερσαία μάχη εναντίον των ισλαμιστών στην Μέση Ανατολή και να αρκείται μόνο σε βομβαρδισμούς. 

Κατά την προεκλογική (και όχι μόνο) εκστρατεία για την αμερικάνικη προεδρία το 2016, ο Τραμπ ήταν ο ηγέτης της αντιπολίτευσης των Ρεπουμπλικάνων στην εξουσία του Ομπάμα. 

Εκείνη την περίοδο, ο Τραμπ κατηγορούσε και τους συνεργάτες του Ομπάμα (κυρίως την αντίπαλο του για την προεδρία Χίλαρυ) για κακοδιαχείριση του δημοσίου χρήματος και του αξιώματος ως υπουργός εξωτερικών (έρευνα FBI, WIKILEAKS), με αποτέλεσμα αυτή (η Χίλαρυ) να βρεθεί ένοχη και να απομακρυνθεί από το αξίωμά της. Αυτό όμως ήταν πρόσκαιρο, και σύντομα αποκαταστάθηκε.

Η λήξη της θητείας του Ομπάμα και οι προεδρικές εκλογές, άφησαν το πεδίο ελεύθερο για την διεκδίκηση της εξουσίας στις ΗΠΑ. Μέχρι τότε ο Τραμπ ήταν ένθερμος ομιλητής της αντιπολίτευσης, κριτικός και κατήγορος των δημοσίων αξιωματούχων, αλλά τώρα ήταν στον προσκήνιο ως γνώστης και ηγέτης της δημοκρατίας, και έτσι ή παρουσία του στα πολιτικά των ΗΠΑ άρχισε να γίνεται κυρίαρχη.

Αν και τραχύς και απότομος, ήταν χαρισματικός, με ευφράδεια και δυνατή φωνή, και ήξερε πώς να χειραγωγεί τα συναισθήματα του Αμερικάνικου λαού. Ισχυρίστηκε πως θα ισχυροποιήσει την υποστήριξη προς τους φτωχότερους πολίτες, αυξάνοντας την τις απολαβές τους, παρέχοντας  για τους φτωχότερους μέσα διαβίωσης.

Η αγάπη των Αμερικάνων για διαμάχες αύξησαν την δύναμή του, ενώ η πρακτική της συκοφαντίας του έδωσε την δυνατότητα να απομακρύνει εκείνους που μπορούσαν να απειλήσουν την άνοδό του.

Παρά τις ανεπιτυχείς κατά καιρούς δίωξη που προσπάθησε να κινήσει κατά των αντιπάλων του, απέφυγε σε όλες την όποια πολιτική τιμωρία για ήττα. 

Ο Τραμπ μην έχοντας πλέον ανάγκη από τους πρώην ρεπουμπλικάνους «αριστοκράτες» συνεργάτες του (π.χ. οικογένεια Μπους, Τζον Μακ Κέιν), έκοψε κάθε επαφή μαζί τους (όταν αυτοί τον εγκατέλειψαν στο μέσο της προεκλογικής του εκστρατείας), και έτσι ήταν ελεύθερος να επιτεθεί στις μυστικές συμμαχίες για πολιτικούς σκοπούς, κυρίως οι ολιγαρχικές λέσχες στις οποίες ανήκαν. 

Επίσης όπως ο Νικίας, ο Τραμπ, ήταν μέλος της Αμερικάνικης αριστοκρατίας καθώς είχε κληρονομήσει μία τεράστια περιουσία από τον πατέρα του (όπως και ο Νικίας).

Μετά την λήξη της θητείας του προέδρου των ΗΠΑ Ομπάμα στις προεδρικές εκλογές του 2016, έγινε ο κύριος ανταγωνιστής της Χίλαρυ και των δημοκρατών στην προσπάθεια για την πολιτική ηγεσία του κράτους. Ο κύριος στόχος του είναι να επιτύχει μια πολιτική ειρήνη (και συνεργασία) με την Ρωσία με παράλληλα ευνοϊκούς όρους για τις ΗΠΑ.

Ο Τραμπ αντιτάχθηκε στα φιλόδοξα σχέδια της Κλίντον για την προώθηση των ενδιαφερόντων των ΗΠΑ σε αντιπαράθεση με την Ρωσία. 

O Τραμπ σαν τον Νικία μπόρεσε να κερδίσει την εύνοια του Αμερικανικού λαού, όχι μόνο μέσω της ευγλωττίας ή της γοητείας του, αλλά κέρδισε δημοτικότητα και μέσω της χρήσης του πλούτου του.

Δημιούργησε κτίρια με ακριβή και χλιδάτη διακόσμηση με περίτεχνες γιρλάντες, επιχρύσωση και πλούσιους τάπητες, ενώ παράλληλα έκανε και πολλές φιλανθρωπικές δωρεές.

Το ότι δεν είχε πολιτική πείρα ή αξίωμα  και έτσι δεν να συμμετείχε σε οποιαδήποτε σημαντική στρατιωτική (και καταστροφική για τις ΗΠΑ) επιχείρηση (ή απόφαση), ήταν προς όφελός του, δεδομένου ότι ο Τραμπ ήταν σε θέση να αποφύγει το χειρότερο των κακοτυχιών των εν ενεργεία στρατιωτικών και πολιτικών των ΗΠΑ.

Αφού «πολέμησαν γεωπολιτικά» για πάνω από μια δεκαετία  (αρχής γενομένης από τον «Πόλεμο κατά της τρομοκρατίας» που ξεκίνησε το 2001, οι ΗΠΑ (κυρίως) και η Ρωσία (πολύ λιγότερο) είχαν εξαντληθεί. 

Έτσι μετά την εκλογή του στην προεδρία, ο Τραμπ (σαν τον Νικία) και την νίκη του επί των αντιπάλων του που αντέτασσαν την ειρήνη (Χίλαρυ), αποφάσισε να επιδιώξει την ειρήνη μεταξύ όλων των αντιμαχόμενων κρατών (https://hellenicsunrise.blogspot.gr/2016/11/blog-post_73.html).

Η ουσία της ειρήνης του θα είναι όχι τόσο μια επιστροφή στην προπολεμική κατάσταση, αλλά η επιδίωξη μίας συνεργασίας και ίσως και συμμαχίας με τους Ρώσους, αφού τα εν καιρώ πολέμου κέρδη δεν επρόκειτο να επιστραφούν. 

Φυσικά όλα αυτά προϋποθέτουν το γεγονός του ότι ο Τραμπ δεν θα αναγκαστεί (μόνος του ή με βοήθεια) να αλλάξει τα πολιτικά του πλάνα, και δεν οδηγήσει τις ΗΠΑ σε μία νέα «Σικελική εκστρατεία» (με τις συμβουλές ενός «νέου Αλκιβιάδη») με ανάλογα καταστροφικά αποτελέσματα για τις ΗΠΑ.

Και φυσικά αν δεν κάνει «κωλοτούμπα» όπως ο Κλέωνας, μετατρεπόμενος εν μία  νυκτί από   «περιστέρι» της ειρήνης, σε «γεράκι» του πολέμου, ερχόμενος σε σύγκρουση με όλους (Ρωσία, Κίνα, ΕΕ), μέχρις ότου έρθει η στιγμή να ηττηθεί από έναν «νέο Βρασίδα».

Και φυσικά και το παράδειγμα του Κράσσου, ενός ανθρώπου καταγόμενου από «αριστοκρατική οικονομική οικογένεια» (σαν τον Τραμπ),  δημαγωγού, πλούσιου, που αύξησε την περιουσία του με αμφιλεγόμενες μεθόδους και απάτες, κατηγορούμενου παράλληλα για οικονομικά και σεξουαλικά σκάνδαλα (όλα όσα σχεδόν κατηγορείται και ο Τραμπ), δεν είναι και το καλύτερο για τον νέο πρόεδρο των ΗΠΑ.  

Γιατί αν ακολουθήσει μία παρόμοια σκληρή πολιτική για τους φτωχούς στο εσωτερικό των ΗΠΑ (και δεν τηρήσει τελικά τις υποσχέσεις του), σε συνδυασμό με μία επιθετική αλαζονική εξωτερική πολιτική κατά πάντων στον κόσμο και κυρίως την Μέση Ανατολή (όπως ο Κράσσος), στρεφόμενος κατά του Ιράν (των «νέων Παρθών») και των συμμάχων του (Ρωσίας, Κίνας), πιθανότατα μία εκστρατεία εναντίον τους θα καταλήξει σε αποτυχία, και σε μία καταστροφή σαν τις Κάρρες για τις ΗΠΑ στην Μέση Ανατολή.

Οι δημαγωγοί του 2016

Η άνοδος του Donald Trump έχει κυριαρχήσει στην κάλυψη των μέσων ενημέρωσης. Τα σχόλια του Trump για την παράνομη μετανάστευση, η έκκλησή του να απαγορεύσει στους μουσουλμάνους την είσοδο στις ΗΠΑ, η πρότασή του να σκοτώσει τις οικογένειες των τρομοκρατών και οι προσβολές του τόσο στους Ρεπουμπλικανικούς αντιπάλους του και στην υποψήφια για την προεδρία Χίλαρι Κλίντον-οι γκάφες του, θα έπρεπε κανονικά κατά πολλούς να έχουν τελειώσει την υποψηφιότητά του – αντίθετα  όμως τον έφεραν στην προεδρία των ΗΠΑ.

Για ορισμένους σχολιαστές, η άνοδος του Donald Trump φαίνεται σαν ένα μυθιστόρημα υπό ανάπτυξη στην αμερικανική προεδρική πολιτική. Σαν την άνοδο ενός νέου δημαγωγού.

Οι δημαγωγοί, οι χειριστές των μαζών, υπάρχουν μόνο επειδή η πολιτική εξουσία ανήκει στο λαό λένε κάποιοι. Αυτή η επαναστατική ιδέα, η οποία ξεκίνησε από τις πόλεις-κράτη της αρχαίας Ελλάδας, προκάλεσε αμέσως ένα κρίσιμο ερώτημα.

Πώς μπορούμε να ξέρουμε ότι οι άνθρωποι έχουν τα προσόντα για να συζητήσουν και να ψηφίσουν σωστά σχετικά με την πολιτική; ;Πως έχουν την σοφία και την αρετή να γνωρίζουν με τι είδους πολιτικές θα βελτιωθεί η κατάσταση της χώρας τους τώρα και για το μέλλον; 

Οι επικριτές, όπως η παλιά ολιγαρχία στην Αρχαία Ελλάδα, ο Σωκράτης, ο Πλάτωνας, ο Αριστοτέλης και άλλοι δεν πίστευαν ότι (οι άνθρωποι του λαού) τα έχουν. 

Ο μέσος πολίτης στερούταν κατ’ αυτούς της γενικής πολιτικής γνώσης, ασχολείται μόνο με τα δικά του τα στενά συμφέροντα και δεν μπορεί να κρατήσει τα προσωπικά πάθη του, μακριά από την επιρροή που αυτά φέρνουν στην κρίση του.

Ως εκ τούτου, οι μάζες είναι σαν «σαν ένα ποτάμι μετά με την βροχή τον χειμώνα: σπεύδουν στα τυφλά προς τα εμπρός και σαρώνουν τα πράγματα πριν από αυτούς». Δεδομένη της ισχύς τους, κατευθύνουν την πολιτική μόνο για να ικανοποιήσουν τα βραχυπρόθεσμα συμφέροντά τους και τα παροδικά τους πάθη, θέτοντας σε κίνδυνο την κατάσταση για το σύνολό της χώρας τους.

Και οι ιδρυτές του αμερικανικού Συντάγματος ανησυχούσαν επίσης για την (κατ’ αυτούς) άγνοια και την ιδιοτέλεια των μαζών. Ο John Adams σχολίασε ότι: «λίγοι απλοί άνθρωποι ήταν πολύ διαβασμένοι στην ιστορία, τους νόμους, ή την πολιτική, για να μην αναφέρω άλλα κράτη».

Ο Melancton Σμιθ της Νέας Υόρκης είπε πως προτιμά μια ολιγαρχική κυβέρνηση προειδοποιώντας για «το άδικο, τον εγωισμό και τα αντικοινωνικά συναισθήματα» που θα έχει μια πιο δημοκρατική κυβέρνηση, εκείνη όπου «οι κακίες, οι αδυναμίες, τα πάθη των ανθρώπων» θα κυριαρχήσουν.

Και κατά την διάρκεια της Συντακτικής Συνέλευσης, στον Elbridge Gerry αποδίδεται η πολιτική αναταραχή «στις πολιτειακές κυβερνήσεις και στις υπερβολές της δημοκρατίας. Οι άνθρωποι δεν θέλουν αρετή, αλλά να είναι εργάτες-σκλάβοι των προσποιημένων ως πατριωτών και καθημερινά θα παραπλανηθούν από ψευδείς απόψεις και από τις αναφορές που κυκλοφορούν».

Η τελευταία προειδοποίηση του Gerry θυμίζει την παραδοσιακή κριτική της δημοκρατίας και πηγαίνει πίσω στην Αθήνα: «ότι οι άνθρωποι είναι λεία στις μηχανορραφίες από άνευ αξίας δημαγωγούς», όπως ο Αριστοτέλης τους αποκάλεσε, τους αξιωματούχους και ρήτορες που στην συνέλευση χειραγωγούν την γλώσσα και δελεάζουν τις μάζες στην συνέχιση πολιτικών που κύριος αποδέκτης θα είναι ο πολιτικός.

Στην αρχαία Αθήνα, ένας από τους πλέον διαβόητους ήταν ο Κλέων, ο οποίος ανήλθε στην ηγεσία στην Αθήνα μετά τον θάνατο του Περικλή το 429 π.Χ., κατά την διάρκεια του Πελοποννησιακού Πολέμου. 

Οι αντίπαλοι της αθηναϊκής άμεσης δημοκρατίας, όπως ο κωμικός ποιητής Αριστοφάνης, στράφηκε κατά του Κλέωνα, εν μέρει λόγω του πλούτου του, ο οποίος προήλθε από την βυρσοδεψία.

Ο Θουκυδίδης τον αποκάλεσε «τον πιο ισχυρό εκπρόσωπο του λαού», αφού υπερασπίστηκε τα συμφέροντα των φτωχών εναντίον των πλουσίων. Και η ρητορική του Κλέωνα λέγεται ότι ήταν «η πρώτη που χρησιμοποίησε απρεπείς εκφράσεις και φώναζε με χονδροειδή κατάχρηση στο Ιερό Βήμα, μειώνοντας την αξιοπρέπεια της διαβούλευσης και του διαλόγου».

Έτσι και σήμερα, οι Ρεπουμπλικάνοι όσο και οι Δημοκρατικοί, επικρίνουν τον Donald Trump ως «δημαγωγό». Όπως και ο Κλέων, ο πλούτος του Trump προέρχεται από περιθωριακές επιχειρήσεις, όπως ευκαιρίες ακινήτων και ανάπτυξη καζίνο. 

 

Κι αυτός (ο Τραμπ) χρησιμοποιεί χυδαία γλώσσα και προσωπικές επιθέσεις, καλώντας τους αντιπάλους και τους επικριτές "αποβράσματα", "χαμένους" και "ηλίθιους", χρησιμοποιώντας ακόμη και χυδαιότητα σε ορισμένες παρατηρήσεις σχετικά με την Χίλαρι Κλίντον.

Και οι κριτικοί εξηγούν την επιτυχία του «στον λαό» σημειώνοντας την ικανότητά του να υποκύπτουν στην γοητεία του οι δυσαρεστημένοι ψηφοφόροι των Ρεπουμπλικάνων, ο οποίο είναι θυμωμένοι από την δυσλειτουργία στην Ουάσιγκτον, ενώ οι ανασφαλείς οικονομικά φοβούνται και τρομοκρατικές επιθέσεις.

Το άλλο παραδοσιακό χαρακτηριστικό του δημαγωγού είναι η υπόσχεσή του για τις μάζες να αναδιανείμει τον πλούτο των πλουσίων, τους οποίους ο δημαγωγός δαιμονοποιεί, προκειμένου να κερδίσει την υποστήριξη του λαού. 

Σύμφωνα με τον Πλούταρχο, ο Κλέων ήταν «τραχύς και βαρύς προς τις ανώτερες τάξεις για να προβληθεί ο ίδιος στις μάζες, προκειμένου να κερδίσει την εύνοια τους. Ο Κλέων αύξησε τους φόρους στους πλούσιους και την αμοιβής των ενόρκων για τους Αθηναίους πολίτες -κατά ένα τρίτο.

Η πρακτική αυτή του δημαγωγού είναι εμφανής στην ρητορική των Δημοκρατικών, οι οποίοι χρησιμοποιούν φράσεις όπως «ένα τοις εκατό» και «δίκαιο μερίδιο» που σημαίνει ότι οι πλούσιοι χρησιμοποιούν άδικα την οικονομία σε βάρος του λαού.

«Η δημοκρατία μας θα πρέπει να εργαστεί για όλους, όχι μόνο για τους πλούσιους» Οι Ρεπουμπλικάνοι, φυσικά χρησιμοποιούν επίσης την ίδια λαϊκίστικη ρητορική. Το ίδιο έκανε ο Donald Trump.

Ο Trump, για παράδειγμα καυχήθηκε, «έχω κάνει τις δύσκολες αποφάσεις, πάντα με το βλέμμα στραμμένο προς τα κάτω. Ίσως ήρθε η ώρα Αμερική να τρέχει σαν μια επιχείρηση», υπονοώντας ότι τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η χώρα μπορούν να επιλυθούν με τις ίδιες τεχνικές που χρησιμοποιούνται στην αγορά ακινήτων και στην διαχείριση του καζίνο.

Η δυναμική των «δημαγωγών» στις «μάζες», δεν είναι πια ένα μυθιστόρημα, αλλά δυσλειτουργία της σημερινής δημοκρατίας, με αναπόφευκτη συνέπεια που ακολουθεί την χειραγώγηση των λαών (http://www.hoover.org/research/demagogues-2016).