Η ΣΥΜΜΑΧΙΑ ΣΕΡΒΩΝ ΡΩΣΩΝ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΠΡΩΤΟ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΠΟΛΕΜΟ ΚΑΙ Η ΑΝΑΒΙΩΣΗ ΤΗΣ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΜΑΣ

Η ΣΥΜΜΑΧΙΑ ΣΕΡΒΩΝ ΡΩΣΩΝ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΠΡΩΤΟ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΠΟΛΕΜΟ ΚΑΙ Η ΑΝΑΒΙΩΣΗ ΤΗΣ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΜΑΣ

Γράφει ο ΑΛΩΠΗΞ

 

Είναι γνωστό ότι κατά πριν, αλλά και κατά την διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου η Ρωσία υποστήριξε μία συμμαχία μεταξύ αυτής και της Σερβίας. Συγκεκριμένα η Ρωσία λόγω των βλέψεων της προς τα εδάφη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας (Στενά, Βαλκανικά εδάφη), αλλά και λόγω του έντονου ανταγωνισμού της με τα μέλη της Τριπλής Συμμαχίας (Γερμανία, Αυστροουγγαρία, Ιταλία) προχώρησε σε κάποιες κινήσεις.

Συγκεκριμένα, η Σερβία ξεκίνησε από τα τέλη του 1911 διαπραγματεύσεις με την Βουλγαρία, με αντικείμενο τη διανομή της Μακεδονίας και με την άμεση και συνεχή μεσολάβηση της Ρωσίας.

Το αποτέλεσμα των επαφών αυτών ήταν η σύναψη μιας Συνθήκης Συμμαχίας τον Μάρτιο του 1912, η οποία σύντομα ακολουθήθηκε από δύο ακόμη τέτοιες συνθήκες, μια μεταξύ Βουλγαρίας και Ελλάδας, και μια ακόμη μεταξύ Σερβίας και Μαυροβουνίου.

Μετά από μεταξύ τους διαβουλεύσεις, όλες οι παραπάνω χώρες κήρυξαν τον πόλεμο κατά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στις αρχές Οκτωβρίου 1912, καταφέρνοντας να επικρατήσουν τάχιστα σε όλα τα πολεμικά μέτωπα.

Η Σερβία κατέλαβε το Κοσσυφοπέδιο και το Σαντζάκι του Νόβι Παζάρ, αποκτώντας εδαφική επαφή με το Μαυροβούνιο, ενώ επεκτάθηκε και σε σημαντικό τμήμα της βόρειας Αλβανίας, φτάνοντας μέχρι το Δυρράχιο.

Η εδαφική επέκταση της Σερβίας προς την Αδριατική όμως, αντιστρατευόταν τα γενικότερα αυστριακά και ιταλικά συμφέροντα και για τον λόγο αυτό οι χώρες αυτές έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην ίδρυση αλβανικού κράτους στην περιοχή αυτή και στην απόσπαση εδαφών από την Σερβία.

Οι σχετικές πρωτοβουλίες περιόρισαν τα εδαφικά οφέλη των Σέρβων, ενώ ταυτόχρονα οι σερβικές προφυλακές συνάντησαν τα ελληνικά τμήματα στην περιοχή της Οχρίδας και του Μοναστηρίου.

Με το τέλος του Α' Βαλκανικού Πολέμου, το Κόσοβο και η σημερινή περιοχή των Σκοπίων  αναγνωρίστηκαν διεθνώς ως τμήμα της Σερβίας. Οι μεταβολές αυτές αναγνωρίστηκαν με την Συνθήκη του Λονδίνου (Μάιος 1913).

Οι διαφωνίες μεταξύ των πρώην συμμάχων αναφορικά με το μελλοντικό καθεστώς της Μακεδονίας σύντομα οδήγησαν στην εκδήλωση του Β' Βαλκανικού Πολέμου, κατά τον οποίο η Ελλάδα και η Σερβία πολέμησαν ως σύμμαχοι κατά της Βουλγαρίας.

Ο πόλεμος αυτός έληξε τυπικά με τη Συνθήκη του Βουκουρεστίου, η οποία καθόρισε την τελική διανομή των εδαφών της της Μακεδονίας. Στην Ελλάδα κατακυρώθηκε η Ανατολική Μακεδονία (Σέρρες, Δράμα και Καβάλα), ενώ η Σερβία διασφάλισε τα εδάφη που ήδη κατείχε και προσάρτησε επιπλέον την Στρώμνιτσα και μερικές ακόμη παραμεθόριες περιοχές.

Ως αποτέλεσμα των Βαλκανικών Πολέμων, ο πληθυσμός της Σερβίας αυξήθηκε από 2,9 εκατομμύρια σε 4,5 εκατομμύρια άτομα, ενώ η επικράτειά της αυξήθηκε κατά 81%.

Το 1914 ένας νεαρός Σερβοβόσνιος σπουδαστής εν ονόματι Γκαβρίλο Πρίντσιπ (οπαδός της πανσλαβικής κίνησης) δολοφόνησε τον Αρχιδούκα Φραγκίσκο Φερδινάνδο της Αυστρίας στο Σεράγεβο της Βοσνίας (τότε τμήμα της Αυτοκρατορίας της Αυστρουγγαρίας), γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα την έκρηξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

[Ο Γκαβρίλο Πρίντσιπ όπως και συνεργοί του, ήταν οπαδοί του Γιουκοσλαβισμού, μιας ιδεολογίας, σύμφωνα με την οποία υποστήριζε ιστορικά την ένωση όλων των σλαβικών των νότιων κατοικημένων περιοχών που σήμερα απαρτίζουν την Βοσνία και Ερζεγοβίνη, Βουλγαρία, Κροατία, Μαυροβούνιο, Σερβία (και η επίμαχη περιοχή του Κοσσυφοπεδίου), την Σλοβενία ​​και την ΠΓΔΜ.

Ο Γιουγκοσλαβισμός ήταν μια ισχυρή πολιτική δύναμη πριν αλλά και κατά την διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου.

Στην δίκη του το 1914, ο Πρίντσιπ δήλωσε: «Είμαι ένας γιουγκοσλάβος εθνικιστικής που με ενδιαφέρει η ενοποίηση όλων των Γιουγκοσλάβων και δεν με νοιάζει τι μορφή θα έχει το κράτος αυτό, αλλά πρέπει να είναι ελεύθερο από την Αυστρία».

Κάποιοι (κυρίως Γερμανοί) προσπάθησαν να αποδώσουν τον φόνο στην Σερβική κυβέρνηση, ακόμα και στην υποκίνηση και τις μυστικές υπηρεσίας της Ρωσίας, αλλά κάτι τέτοιο ποτέ δεν αποδείχθηκε].

Ο Πρίντσιπ και οι συνεργοί του συνελήφθησαν άμεσα και στην συνέχεια ενέπλεξαν κάποια από τα μέλη του Σερβικού στρατού στην δολοφονία του Αρχιδούκα, οδηγώντας την Αυστροουγγαρία να εκδώσει ένα démarche (επίσημο διπλωματικό ανακοινωθέν-τελεσίγραφο) προς την Σερβία, γνωστό και ως το Ultimatum του Ιουλίου, με το οποίο την καθιστούσε υπεύθυνη για την δολοφονία και στο οποίο της έθετε 10 απαράδεκτους όρους.

Στις 25 Ιουλίου η Σερβία απάντησε ότι αποδεχόταν όλους σχεδόν τους όρους (8 από τους 10), αλλά η απάντησή της αγνοήθηκε.

Αντίθετα η Αυστροουγγαρία έχοντας την υποστήριξη της Γερμανίας (την γνωστή «λευκή επιταγή» του Γερμανού Κάιζερ που τους προέτρεψε να επιτεθούν υποσχόμενος ότι θα τους βοηθήσει ενεργότατα στον πόλεμο) διέταξε γενική επιστράτευση, κήρυξε τον πόλεμο (28 Ιουλίου) κατά της Σερβίας και βομβάρδισε το Βελιγράδι.

Στην επιστράτευση της Ρωσίας στις 30 Ιουλίου (που ήταν σύμμαχος της Σερβίας, αλλά και της Γαλλίας και της Μεγάλης Βρετανίας) απάντησε η Γερμανία με κήρυξη πολέμου εναντίον της (1 Αυγούστου) καθώς και εναντίον της Γαλλίας (3 Αυγούστου).

Θέλοντας να εισβάλει στη Γαλλία, παραβίασε την ουδετερότητα του Βελγίου. Το γεγονός αυτό ενέπλεξε στον πόλεμο την Αγγλία, σύμμαχο του Βελγίου, που κήρυξε τον πόλεμο κατά της Γερμανίας (4 Αυγούστου).

Στην συνέχεια, η Αυστροουγγαρία κήρυξε τον πόλεμο κατά της Ρωσίας (5 Αυγούστου), η Σερβία κατά της Γερμανίας (6 Αυγούστου), το Μαυροβούνιο κατά της Αυστροουγγαρίας (7 Αυγούστου) και κατά της Γερμανίας (12 Αυγούστου), η Γαλλία και η Αγγλία κατά της Αυστροουγγαρίας (10 Αυγούστου), η Ιαπωνία κατά της Γερμανίας (28 Αυγούστου), η Αυστροουγγαρία κατά της Ιαπωνίας (25 Αυγούστου) και κατά του Βελγίου (28 Αυγούστου).

Ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος ξεκίνησε. Μετά το τέλος του πολέμου, οι Σέρβοι σχημάτισαν στη συνέχεια το Βασίλειο Σέρβων, Κροατών και Σλοβένων με άλλους Νότιους Σλαβικούς λαούς. Η χώρα ονομάστηκε αργότερα Βασίλειο της Γιουγκοσλαβίας και από το 1921 ως το 1934 είχε επικεφαλής το Βασιλιά Αλέξανδρο Α΄ της Σερβικής δυναστείας Καραγεώργεβιτς.

Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο οι Παρτιζάνοι, υπό το Γιόσιπ Μπροζ Τίτο, αναδείχθηκαν νικητές και η Γιουγκοσλαβία στην συνέχεια έγινε Κομμουνιστικό κράτος. Ο Τίτο πέθανε το 1980 και η Γιουγκοσλαβία βυθίστηκε σε οικονομική κρίση.

Η Γιουγκοσλαβία διαλύθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1990 και μια σειρά από πολέμους είχε ως αποτέλεσμα την δημιουργία πέντε κρατών. Οι σοβαρότερες μάχες διεξήχθησαν στην Κροατία και στην Βοσνία και Ερζεγοβίνη, των οποίων οι Σερβικοί πληθυσμοί επαναστάτησαν και ζήτησαν την ένωση με την Σερβία, που τότε ήταν ακόμη μέλος της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας.

Ο Πόλεμος της Κροατίας τελείωσε τον Αύγουστο του 1995, με μια στρατιωτική επίθεση, γνωστή ως «Επιχείρηση Καταιγίδα», που συνέτριψε την επανάσταση των Σέρβων της Κροατίας με αποτέλεσμα ως και 200.000 Σέρβοι να εγκαταλείψουν την χώρα. 

Τον ίδιο χρόνο έληξε ο Πόλεμος της Βοσνίας, με την Συμφωνία του Ντέιτον να διαιρεί την χώρα βάσει εθνοτικών κριτηρίων.

Το 1998–99 μια σύγκρουση στο Κόσοβο μεταξύ του Γιουγκοσλαβικού Στρατού και ισλαμιστών-ναρκέμπορων Αλβανών (UCK), που διεκδικούσαν ανεξαρτησία, ξέσπασε σε κανονικό πόλεμο με αποτέλεσμα Νατοϊκούς βομβαρδισμούς επί 78 μέρες (χωρίς την άδεια του ΟΗΕ), που ουσιαστικά έδιωξαν τις Γιουγκοσλαβικές δυνάμεις ασφαλείας από το Κόσοβο.

Στην συνέχεια διέφυγαν από την επαρχία πάνω από 200.000 Σέρβοι και άλλοι μη Αλβανοί λόγω της βίας και των διωγμών που ακολούθησαν στην περιοχή του Κοσόβου από τους στρατιώτες του UCK (ουσιαστικά το Κόσοβο τότε διασπάστηκε σε νότιο-Αλβανικό και Βόρειο-Σερβικό τμήμα).

Στις 5 Οκτωβρίου 2000 ο Γιουγκοσλάβος Πρόεδρος Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς ανετράπη από αναίμακτη επανάσταση, μετά την άρνησή του να αποδεχθεί την ήττα του στις Γιουγκοσλαβικές γενικές εκλογές του 2000.

Στην εποχή μας, μετά και την ανεξαρτησία του Μαυροβουνίου το 2006 και την οριστική διάλυση της νέας Γιουκοσλαβίας, η Σερβία περιορίστηκε ουσιαστικά στα εδάφη που είχε πριν τους Βαλκανικούς Πολέμους.

Και ξανά όπως τότε στράφηκε για άλλη μία φορά σε συμμαχία με την Ρωσία (http://www.tribune.gr/world/news/article/321131/servia-proidopii-polemo-kosovo-thermo-episodio-sta-valkania.html,  http://www.tilegrafima.gr/diethni/servia-kosovo-i-rosia-sti-machi-deite-ola-ta-ta-neotera/, http://www.tribune.gr/world/news/article/325616/rosia-exoplizi-san-astako-ti-servia-kosovari-fovounte-neo-polemo.html, http://www.tilegrafima.gr/diethni/servia-epistratefsi-simera-mpikan-ki-oi-rosoi-kai-apeiloun-tous-alvanous/, http://www.pentapostagma.gr/2017/02/%ce%b5%ce%ba%cf%84%ce%b1%ce%ba%cf%84%ce%bf-%ce%be%ce%b5%cf%87%cf%8d%ce%b8%ce%b7%ce%ba%ce%b1%ce%bd-%ce%bf%ce%b9-%cf%83%ce%ad%cf%81%ce%b2%ce%bf%ce%b9-%cf%83%cf%84%ce%bf-%ce%b2-%ce%ba%cf%8c%cf%83%ce%bf.html).

Και όπως τον καιρό προ του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, η αυστριακή κατοχή των Σέρβων της Βοσνίας, οδήγησε τον αγανακτισμένο (και κατευθυνόμενο) Πρίντσιπ στην δολοφονία του αρχιδούκα Φερδινάνδου, έτσι και στην εποχή μας οι συγκρούσεις στο Κόσοβο, αλλά και η θέληση των Σέρβων της Βοσνίας για ανεξαρτησία (http://www.kathimerini.gr/876204/article/epikairothta/kosmos/proxwroyn-sto-dhmoyhfisma-oi-servoi-ths-vosnias, http://www.difernews.gr/articles/9/kosmos/157711/ksesikonontai-oi-Alvanoi-ton-skopion-kai-vazoun-fotia-sta-Valkania/, http://www.newsbomb.gr/kosmos/news/story/732222/myrizei-mparoyti-sti-vosnia-miloyn-akomi-kai-gia-polemo-metaxy-vosnias-kai-servias, http://www.ethnos.gr/diethni/arthro/oi_palies_ethnikistikes_pliges_ksananoigoun_sta_balkania-64529050/), μπορούν για άλλη μία φορά να οδηγήσουν σε ανεξέλεγκτές καταστάσεις.

Γιατί όπως και τότε η μία πλευρά (Σερβία-Σερβοβόσνιοι) υποστηρίζεται από τους Ρώσους (οι οποίοι προσπαθούν όπως τον καιρό των Βαλκανικών Πολέμων να ξαναδημιουργήσουν μία ορθόδοξη συμμαχία Σερβίας-Ελλάδας-Βουλγαρίας-Μαυροβουνίου), έναντι των μουσουλμάνων (ισλαμιστών Βοσνίας, Αλβανίας, Αλβανών Κοσόβου), των Κροατών (και Κροατών της Βοσνίας) και των προστατών τους (Γερμανών, πάπα, ΝΑΤΟ).

Παράλληλα έχουμε και πάλι τους ανταγωνισμούς των Μεγάλων Δυνάμεων (σε Ευρώπη, Ασία, Μέση Ανατολή) και των Συνασπισμών (ΝΑΤΟ, ΕΕ, Ρωσίας-Κίνας), οι οποίοι περιπλέκουν ακόμα περισσότερο την γενική εικόνα.

Θα έχουμε άραγε όπως τότε μία σύγκρουση στα Βαλκάνια (Βοσνία, Κόσοβο), η οποία θα καταστεί και αυτή ανεξέλεγκτη και θα οδηγήσει και αυτή σε μία παγκόσμια κρίση η πόλεμο;

Άγνωστο, αλλά το παρελθόν διδάσκει και μόνον αν κατανοήσουμε τα διδάγματα του σωστά, θα αποφύγουμε μελλοντικά τις δυσάρεστες καταστάσεις και αποτελέσματα που οδήγησαν τους λαούς τους οι ηγέτες τους στο όχι και τόσο μακρινό μας παρελθόν.