ΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ ΤΟΥ ΤΡΑΙΑΝΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΑΝΔΡΙΑΝΟΥ, ΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ ΤΩΝ ΜΠΟΥΣ ΚΑΙ ΟΜΠΑΜΑ ΚΑΙ ΤΑ ΚΟΙΝΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΟΥΣ

ΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ ΤΟΥ ΤΡΑΙΑΝΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΑΝΔΡΙΑΝΟΥ, ΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ ΤΩΝ ΜΠΟΥΣ ΚΑΙ ΟΜΠΑΜΑ ΚΑΙ ΤΑ ΚΟΙΝΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΟΥΣ

Γράφει ο ΑΠΩΠΗΞ

Ο Τραϊανός ήταν ένας από τους ικανότερους Ρωμαίους αυτοκράτορες. Διετέλεσε διοικητής του ρωμαϊκού στρατού του Ρήνου, και επί των ημερών του η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία επεκτάθηκε σημαντικά. Ξεκίνησε  τους δύο δακικούς πολέμους και πολέμησε επίσης   εναντίον των Πάρθων. Επίσης, ελάττωσε τους φόρους, επέβαλε την  δωρεάν παροχή σιτηρών και με τα λάφυρα των πολέμων του βελτίωσε την οικονομία της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.

Ο δακικοί  πόλεμοι ήταν δύο στρατιωτικές εκστρατείες που έγιναν μεταξύ της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και των Δακών. Οι συγκρούσεις  αυτές προκλήθηκαν από τη συνεχή Δακική απειλή για την ρωμαϊκή επαρχία της Μοισίας  καθώς και λόγω της  αυξανόμενης ανάγκης σε πόρους  της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.

Οι Δάκες είχαν  λεηλατήσει την  Μοισία και είχαν νικήσει τον στρατό που αυτοκράτορα Δομιτιανού. Ο αυτοκράτορας Τραϊανός ξανάρχισε τις εχθροπραξίες εναντίον της Δακίας, παίρνοντας αφορμή μία εισβολή τους στα ρωμαϊκά εδάφη και το 101 μ.Χ.,  ύστερα από μεγάλο  αριθμό των μαχών κατάφεραν να νικήσουν  τον  βασιλιά των Δακών Δεκέβαλο και προέλασαν  προς την πρωτεύουσα της Δακίας και ο Δεκέβαλος αναγκάστηκε να ζητήσει όρους ειρήνης.

Ο Δεκέβαλος έπρεπε να παραιτηθεί από την αξίωση σε ορισμένες περιοχές του βασιλείου του, να αφοπλιστεί και  να παραδώσει όλες τις μηχανές του. Τα επόμενα χρόνια ο Δεκέβαλος ξανάχτισε την εξουσία του και ξαναεπιτέθηκε στις ρωμαϊκές φρουρές. 

Ο Τραϊανός  παίρνοντας ως αφορμή  τις επανειλημμένες παραβιάσεις της συνθήκης ειρήνης που είχε συνάψει με την Δακία από τον βασιλιά της Δεκέβαλο, βάδισε  εναντίον της Δακίας και  πολιόρκησε την πρωτεύουσα της, την κατέλαβε και την  ισοπέδωσε. Ο  Δεκέβαλος ηττημένος, τράπηκε σε φυγή, αλλά, όταν πήγε να συλληφθεί από ρωμαίους στρατιώτες, αυτοκτόνησε και το κεφάλι του, στάλθηκε στον Τραϊανό.

Η Δακία έγινε επαρχία της Ρώμης, και ο Τραϊανός εκτός από την τεράστια λεία (σκλάβοι, λάφυρα), έχτισε νέες αποικίες στην περιοχή και  ωφέλησε τα  οικονομικά της αυτοκρατορίας, λόγω της απόκτησης των μεταλλείων χρυσού της  νέας επαρχίας. Στην συνέχεια εισέβαλε στην αυτοκρατορία των Πάρθων, συνέχισε τις κατακτήσεις του και έφερε τα σύνορα της  Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας στην μεγαλύτερή τους έκταση.

Σε μεταγενέστερους όμως χρόνους οι επόμενοι Ρωμαίοι αυτοκράτορες αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την επαρχίες τους αυτές, και να αποσύρουν τον στρατό τους, τόσο λόγω έντονων οικονομικών και εσωτερικών προβλημάτων, όσο και λόγω της μεγάλης εξωτερικής πίεσης. 

Έτσι ο διάδοχος του Τραϊανού, ο αυτοκράτορας Ανδριανός, εγκατέλειψε τις κατακτήσεις του Τραϊανού στη Μεσοποταμία, αποφασίζοντας πως ήταν αδύνατο να διαφυλαχθούν. Παραλίγο μάλιστα να ξεσπάσει και πόλεμος με την Παρθία, γύρω στο 121, αλλά η απειλή αποφεύχθηκε όταν ο Αδριανός διαπραγματεύτηκε με επιτυχία συνθήκη ειρήνης.

Η ειρηνιστική πολιτική του Ανδριανού ενδυναμώθηκε με την ανέγερση μόνιμων αμυντικών έργων στα σύνορα της αυτοκρατορίας. Το πιο γνωστό είναι το ογκώδες Τείχος του Αδριανού στην Μεγάλη Βρετανία. 

Τα σύνορα στον Δούναβη και τον Ρήνο ενδυναμώθηκαν με μια σειρά ξύλινων κυρίως οχυρώσεων, οχυρών και παρατηρητηρίων, με τα τελευταία να διευκολύνουν ιδιαιτέρως την επικοινωνία και την τοπική ασφάλεια. 

Παρόμοια τείχη, πλίθινα αυτή την φορά, έκτισε κατά μήκος κρίσιμων διαβάσεων στην Βόρεια Αφρική (Μαυριτανία), τα οποία είχα μήκος πολλών δεκάδων χιλιομέτρων το καθένα.

Για να κρατά ψηλά το ηθικό των στρατιωτών και να μη μένουν αδρανείς, ο Αδριανός όρισε να γίνονται συχνά γυμνάσια, και μάλιστα επέβλεπε ο ίδιος τις διάφορες στρατιές. Παρόλο που τα νομίσματα που έκοψε απεικονίζουν τόσο πολεμικές όσο και ειρηνικές σκηνές, η πολιτική του Αδριανού ήταν η επιβολή της ειρήνης με την δύναμη, ακόμη και την απειλή.

Το 123, ωστόσο, έφτασαν αναφορές πως η Παρθία προετοιμαζόταν και πάλι για πόλεμο. Έτσι ο Αδριανός κινήθηκε γρήγορα στα ανατολικά. 

Όταν ο Αδριανός αφίχθη στον Ευφράτη, έλυσε το πρόβλημα μέσω διακανονισμού με τον βασιλιά των Πάρθων, Χοσρόη Α'. Κατόπιν έσπευσε να ελέγξει την ρωμαϊκή άμυνα προτού αναχωρήσει για τη Δύση κατά μήκος της ακτής του Ευξείνου Πόντου. 

Τέλος ο αυτοκράτορας Αδριανός έκανε μεγάλα ταξίδια, επιθεωρώντας και βελτιώνοντας την πολεμική ετοιμότητα των λεγεώνων που στρατοπέδευαν σε κάθε επαρχία. Ακόμη και πριν την άνοδό του στον θρόνο, είχε ταξιδέψει στο εξωτερικό με τον ρωμαϊκό στρατό, αποκτώντας μεγάλη πείρα. 

Πέρασε κάτι παραπάνω από το μισό της βασιλείας του εκτός της Ιταλικής Χερσονήσου. Άλλοι αυτοκράτορες άφηναν την Ρώμη μόνο για να πραγματοποιήσουν πολεμικές εκστρατείες, επιστρέφοντας μόλις οι πόλεμοι τελείωναν.

Ο Αδριανός, αντίθετα, ταξίδευε θεωρώντας το σημαντικό κομμάτι των διοικητικών του καθηκόντων, επιδιώκοντας να αισθανθούν οι υπήκοοί του μέλη μιας συμπολιτείας πολιτισμένων λαών που θα απολάμβαναν έναν κοινό ελληνικό πολιτισμό. 

Οι επισκέψεις του Αδριανού σε διάφορες περιοχές συνοδεύτηκαν από δωρεές οι οποίες περιλάμβαναν οδηγίες για την ανέγερση δημόσιων κτιρίων. Ο Αδριανός ήταν γεμάτος θέληση να ενδυναμώσει την αυτοκρατορία εκ των έσω βελτιώνοντας τις υποδομές, αντί να κατακτά και να εκμηδενίζει εξωτερικούς εχθρούς. 

Η προσήλωσή του στα ελληνικά ιδεώδη ενδυνάμωναν τις απόψεις του: όπως πολλοί αυτοκράτορες πριν από αυτόν, οι επιθυμίες του γίνονταν αποδεκτές σχεδόν πάντα. Στα ταξίδια του τον συνόδευε πλήθος αυλικών, ανάμεσα στους οποίους διοικητικοί υπάλληλοι και κατά πάσα πιθανότητα αρχιτέκτονες και οικοδόμοι. 

Ως αποτέλεσμα η επίσκεψή του σε μία χώρα σήμαινε μεγάλο οικονομικό βάρος για τον τόπο. Αν και η άφιξή του είχε ως επακόλουθο την παροχή διάφορων ευεργεσιών είναι πιθανό αυτοί που επωμίζονταν τα έξοδα συντήρησης της αποστολής να ήταν διαφορετικής τάξης από αυτούς που καρπώνονταν τα οφέλη. 

Η πρώτη περιοδεία του Αδριανού ξεκίνησε το 121 και στόχευε αρχικά στο να καλύψει τα νώτα του ώστε να αποκτήσει την ελευθερία να ασχοληθεί με τους πολιτιστικούς του στόχους. Ταξίδεψε βόρεια, με κατεύθυνση την Γερμανία και επόπτευσε τα σύνορα Δούναβη και Ρήνου, καταβάλλοντας χρήματα για την ενίσχυση των αμυντικών έργων. 

Ωστόσο ήταν ένα ταξίδι στα όρια της Αυτοκρατορίας που αποτέλεσε ίσως την πιο χαρακτηριστική του επίσκεψη. Μαθαίνοντας για μια πρόσφατη επανάσταση, διέσχισε την θάλασσα με προορισμό την Βρετανία, όπου και το 122 ξεκίνησε η ανέγερση του περίφημου Τείχους του Αδριανού, με σκοπό, πρωτίστως να προστατέψει την επαρχία της Βρετανίας, εμποδίζοντας έτσι τις μελλοντικές επιδρομές μικρής κλίμακας και την ανεπιθύμητη μετανάστευση από την βόρεια χώρα της Καληδονίας. 

 

Οι διάδοχοι του (Αντωνίνος ο Ευσεβής και κυρίως ο Μάρκος Αυρήλιος), αναγκάστηκαν να προβούν σε πολέμους για την καταστολή εξεγέρσεων στην Βρετανία, στην Μαυριτανία και στην Ιουδαία.

Ο Μάρκος Αυρήλιος, κατά την διάρκεια της βασιλείας του, νίκησε την αναγεννημένη Παρθική Αυτοκρατορία στην Ανατολή. Επίσης πολέμησε εναντίον των γερμανικών φυλών στην Γαλατία και τον Δούναβη, ενώ σημειώθηκε και μία στάση εναντίον του, στην Ανατολή, από τον Αβίδιο Κάσσιο, η οποία απέτυχε.

Ο δε διάδοχος του Μάρκου Αυρήλιου, ο διαβόητος  Κόμμοδος, έγινε γνωστός για την παραφροσύνη και τις ψευδαισθήσεις μεγαλείου που τον κατέτρεχαν τον καιρό της βασιλείας του, και κατά την διάρκεια της (κυρίως αλλά και μετά τον θάνατο του), άρχισε και η παρακμή της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας.

Η ιστορία αυτή θυμίζει έντονα στην εποχή μας τους δύο πολέμους του Ιράκ από τις ΗΠΑ επί των κυβερνήσεων των Τζορτζ Μπους (πατέρα και γιου), καθώς και αυτή του Ομπάμα που διαδέχτηκε τον νεότερο Μπους. 

 

Τότε οι ΗΠΑ παίρνοντας ως αφορμή την εισβολή του Ιράκ στα συμμαχικά εδάφη του Κουβέιτ, ύστερα έναν  μικρό αριθμό βίαιων μαχών κατάφεραν να νικήσουν  τον ηγέτη του Ιράκ Σαντάμ Χουσεΐν, και προέλασαν  ως την ιρακινή πρωτεύουσα και ο Σαντάμ αναγκάστηκε να ζητήσει όρους ειρήνης.

Ο Σαντάμ έπρεπε να παραιτηθεί από την αξίωση στις περιοχές του Κουβέιτ, να αφοπλιστεί και  να παραδώσει όλες τις πολεμικές μηχανές του. Τα επόμενα χρόνια όμως αυτός ξανάχτισε την εξουσία του και ξαναπροκαλούσε τους γείτονες του.

Οι ΗΠΑ  παίρνοντας ως αφορμή  τις επανειλημμένες παραβιάσεις της συνθήκης ειρήνης που είχε συνάψει με το Ιράκ, βάδισε  εναντίον του, πολιόρκησε την πρωτεύουσα του και την κατέλαβε. Ο  Σαντάμ ηττημένος, τράπηκε σε φυγή, αλλά τελικά συνελήφθηκε από Αμερικανούς στρατιώτες και εκτελέστηκε.

Το Ιράκ έγινε προτεκτοράτο των ΗΠΑ, οι οποίες έχτισε νέες βάσεις στην περιοχή και  ωφέλησε τα  οικονομικά τους , λόγω της απόκτησης των πηγών πετρελαίου, του φυσικού αερίου, των υδάτων και των ορυκτών πρώτων υλών της χώρας.  Είχαν επίσης ήδη εισβάλει και στο  Αφγανιστάν και έφεραν τα σύνορα της  Αυτοκρατορίας τους στην μεγαλύτερή τους έκταση. 

Σε μεταγενέστερους όμως χρόνους οι επόμενοι Αμερικανοί πρόεδροι, όπως και η Ρώμη με την Δακία, αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν το Ιράκ, να αποσύρουν τον στρατό τους, τόσο λόγω έντονων οικονομικών και εσωτερικών προβλημάτων, όσο και λόγω της μεγάλης εξωτερικής πίεσης, ενώ το ίδιο συνέβη και στο Αφγανιστάν.

Έτσι ο διάδοχος του Τζορτζ Μπους του νεότερου, ο πρόεδρος Ομπάμα, αποσύρθηκε τα κατακτημένα εδάφη  σε Ιράκ και Αφγανιστάν, αποφασίζοντας πως ήταν αδύνατο να διαφυλαχθούν. 

Παραλίγο μάλιστα να ξεσπάσει και πόλεμος και με το Ιράν, λόγω της αναμίξεως του σε Συρία και Ιράκ, και κυρίως της ανάπτυξης πυρηνικού προγράμματος από μέρους του (που θεωρήθηκε σαν απειλή από το Ισραήλ), αλλά η απειλή αποφεύχθηκε όταν ο Ομπάμα διαπραγματεύτηκε με επιτυχία με την Τεχεράνη συνθήκη ελέγχου των πυρηνικών της αντιδραστήρων.

Η φαινομενικά ειρηνιστική πολιτική του Ομπάμα ενδυναμώθηκε με την ανέγερση νέων μόνιμων αμυντικών έργων και βάσεων οχυρώσεων, οχυρών και παρατηρητηρίων και πυραυλικών συστημάτων  (με τα τελευταία να διευκολύνουν ιδιαιτέρως την επικοινωνία και την τοπική ασφάλεια) στα σύνορα με την Ρωσία.

Τέλος ο Ομπάμα στην διάρκεια της θητείας του, έκανε μεγάλα ταξίδια, θεωρώντας το σημαντικό κομμάτι των διοικητικών του καθηκόντων και επιδιώκοντας να προωθήσει έτσι παγκοσμίως τον αμερικανικό πολιτισμό και πολιτική επιρροή. 

Όπως πολλοί Αμερικανοί πρόεδροι πριν από αυτόν, οι επιθυμίες του γίνονταν αποδεκτές σχεδόν πάντα. Στα ταξίδια του τον συνόδευε πλήθος πολιτικών συνεργατών, ανάμεσα στους οποίους και πολλοί διοικητικοί υπάλληλοι,  κάτι που είχε σαν αποτέλεσμα η επίσκεψή του σε μία χώρα να σημαίνει μεγάλο οικονομικό βάρος για τον τόπο αυτό. 

Αν και η άφιξή του είχε ως επακόλουθο την παροχή διάφορων «ευεργεσιών» είναι πιθανό αυτοί που επωμίζονταν τα έξοδα συντήρησης της αποστολής να ήταν διαφορετικής τάξης από αυτούς που καρπώνονταν τα οφέλη. 

Μένει να φανεί, εάν ο διάδοχος του Ομπάμα, ο νέος Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ, θα ακολουθήσει και αυτός τα βήματα των διαδόχων του Τραιανού-Ανδριανού, αρχίζοντας και αυτός πολέμους με την «νέα αναγεννημένη Παρθική Αυτοκρατορία» της Ανατολής, το σημερινό Ιράν (καθώς και με την Ρωσία και την Κίνα που το στηρίζουν). 

Και επίσης αν θα στραφεί και αυτός (όπως ο Μάρκος Αυρήλιος) εναντίον των βάρβαρων πολεμοχαρών γερμανικών φυλών (την σημερινή Γερμάνια), οι οποίες λεηλατούν για άλλη μία φορά (οικονομικά όλη την Ευρώπη).

Και θα πρέπει ο Τραμπ να προσέξει να μην παρασυρθεί σε επηρμένες ψευδαισθήσεις μεγαλείου, καταχρήσεων και αλαζονείας, όπως που τον κατέτρεχαν τον Κόμμοδο τον καιρό της βασιλείας του, που άρχισε και την παρακμή της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας.

Γιατί όπως είναι φανερό ότι τα ίδια λάθη και οι επεκτατικές διαθέσεις που οδήγησαν την Ρώμη στο παρελθόν στην παρακμή και την πτώση, μπορούν να οδηγήσουν και τις ΗΠΑ στην αρχή της πτώσης και της οριστικής παρακμής και διάλυσης τους.