ΟΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΕΣ ΑΓΡΟΤΙΚΕΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΕΙΣ ΣΕ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΚΛΙΜΑΚΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΜΕΧΡΙ ΚΑΙ ΤΗΝ ΝΕΟΤΕΡΗ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ

ΟΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΕΣ ΑΓΡΟΤΙΚΕΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΕΙΣ ΣΕ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΚΛΙΜΑΚΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΜΕΧΡΙ ΚΑΙ ΤΗΝ ΝΕΟΤΕΡΗ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ

Γράφει ο ΑΛΩΠΗΞ

Ως γνωστόν, ανά τους αιώνες, συνέβησαν πάρα πολλοί βίαιο μαζικοί αγώνες και επαναστάσεις των μελών του αγροτικού πληθυσμού, προκειμένου αυτοί να υπερασπίσουν τα συμφέροντα τους.

Οι αγώνες αυτοί, που ήταν άλλοτε αυθόρμητοι και άλλοτε οργανωμένοι, είχαν σχεδόν πάντα  ως βασική επιδίωξη των ανακατανομή των αγροτικών κλήρων, οι οποίοι είχαν βάναυσα καπηλευθεί από πλούσιους ευγενείς (αριστοκράτες), μεγαλογαιοκτήμονες ή τσιφλικάδες, αλλά και την μείωση της άγριας φορολογίας, την οποία τους επέβαλε μια καταπιεστική κεντρική εξουσία.

Περαιτέρω αίτιες αυτών των επαναστάσεων, ήταν και η μεγάλη αύξηση του πληθυσμού, αλλά και η μικρή ποσότητα διαθέσιμης γης για τα νέα μέλη του, αφού το μεγαλύτερο μέρος της γης, το είχαν καπηλευτεί οι πλούσιοι, ενώ στον λαό ανήκε ένα μικρό μόνο μέρος των κρατικών κτημάτων.

Επίσης, κακές σοδειές, τόσο εξαιτίας ακραίων καιρικών φαινομένων, όπως επίσης και πόλεμοι σε περιοχές, συντέλεσαν πολλές φόρες στην έκρηξη αγροτικών επαναστάσεων, μαζί με την προσπάθειες πολλών φεουδαρχών, να κλέψουν και την λίγη γη που ανήκε στους φτωχούς αγρότες.

Ιστορικά, τις περισσότερες φόρες, οι εξεγέρσεις αυτές απέτυχαν, τόσο λόγω κακού συντονισμού ή έλλειψης ικανής ηγεσίας και επαρκών οικονομικών-πολεμικών μέσων (σε αντίθεση π.χ. με τους ιππότες αριστοκράτες εχθρούς τους), καθώς και ενός σαφούς πολίτικου οράματος ή ακόμα και λέγω δολοφονίας ή εξαγοράς ικανών ηγετικών στελεχών των αγροτών από πλευράς των εχθρών τους.

Θα πρέπει δε να αναφερθεί, πως πολλές φόρες, τα κινήματα αυτά, πλαισίωσαν και κατώτατα (ή και μεσαία) λαϊκά στρώματα των πόλεων, καθώς και κάποια φιλόδοξα μέλη των ανώτερων τάξεων, τα οποία εκμεταλλεύτηκαν τα κινήματα αυτά, προκειμένου να καταφέρουν να ανέλθουν στην εξουσία (π.χ. Πεισίστρατος στην Αθήνα και Καίσαρας στην Ρώμη).

 Στην νεότερη ιστορία, ιδίως μετά την βιομηχανική επανάσταση και την μαζική μετανάστευση πρώην αγροτικών πληθυσμών στις πόλεις, οπού και μετατράπηκαν από αγρότες σε φτωχούς προλετάριους, είχε ως συνέπεια την μείωση του αγροτικού πληθυσμού (και λέγω της προόδου της τεχνολογίας, οπού με την χρήση νέων τεχνικών, λιγότερα άτομα, μπορούσαν να καλλιεργήσουν περισσότερη γη).

Οπότε, λόγω της μείωσης των αγροτικών πληθυσμών παγκοσμίως (ιδίως στις ανεπτυγμένες χώρες), οι εξεγέρσεις των αγροτών, σταδιακά ατόνησαν και την θέση του πήραν οι εξεγέρσεις και τα λαϊκά κινήματα των εργατών έναντι των καταπιεστικών πλούσιων βιομηχάνων (των νέων «αγροτών» έναντι των νέων «γαιοκτημόνων»), καθώς και έναντι των καταθλιπτικών φορών των κρατών.

[Και αυτά τα κινήματα, τα εκμεταλλευτήκαν αδίστακτοι δημαγωγοί προκειμένου να καταφέρουν να καταλάβουν την ηγεσία των χώρων τους, υποσχόμενοι σε αυτά τα πάντα, αλλά μόλις την πήραν, έκαναν ακριβώς τα αντίθετα από αυτά και στραφήκαν κατά των πρώην υποστηρικτών τους, σκοτώνοντας εκατομμύρια αθώων εργατών και αγροτών, τόσο στις χώρες τους, όσο και αλλού (π.χ. Στάλιν, Χίτλερ, Λένιν, Μουσολίνι, Μάο)] .

Στην Αρχαία Ελλάδα, σημειωθήκαν πολλές κοινωνικές συγκρούσεις λέγω των προβλημάτων γης, της αρπαγής γέρικων κλήρων από τους πλούσιους, των αγροτικών χρεών και των τοκογλυφικών τόκων.

Για να λυθούν δε αυτοί, άλλοτε επιστρατευτήκαν σοφοί νομοθέτες, οι οποίοι ψήφισαν νομούς, οι οποίοι έλυσαν μόνιμα ή προσωρινά τα αγροτικά προβλήματα, μαζί με τα προβλήματα των χρεών (π.χ. Σόλων, Λυκούργος, Βίας, Ζάλευκος) και άλλοτε μέσω υποσχέσεων κάποιοι ικανοί (και αδίστακτοι) πολιτικά αριστοκράτες, κατάφεραν με την βοήθεια των αγροτών να καταλάβουν την εξουσία και να εγκαθιδρύσουν τυραννία (π.χ. Πεισίστρατος, Κύψελος κ.λπ.).

[Το σκηνικό αυτό, επαναλήφθηκε πολλές φόρες στην Αρχαία Ελλάδα και σε πολλές άλλες πόλεις, μέχρι την πλήρη κατάληψη της από τους Ρωμαίους].

Αλλά και μετά τις κατακτήσεις του Μεγάλου Αλέξανδρου, υπήρξαν και βασιλείς, οι οποίοι προσπάθησαν να προχωρήσουν σε γενναίες αγροτικές μεταρρυθμίσεις (διαμοιρασμός αγροτικής γης), όπως οι βασιλιάδες της Σπαρτής Άγις ο Δ’ ή ο Κλεομένης ο Γ’ και ο Νάβις ή ο Αριστόνικος ο Γ΄ στην Πέργαμο (όμως οι προσπάθειες αυτών, καταπνίγηκαν είτε από την ντόπια ολιγαρχία, είτε από ξένες δυνάμεις).

Παρεμφερή ήταν η κατάσταση και στην Αρχαία Ρώμη, οπού οι προσπάθειες των Γράκχων για ειρηνική επίλυση των αγροτικών προβλημάτων, καταπνίγηκαν με βιαιότητα από την αριστοκρατία, με συνέπεια να εμφανιστούν και εδώ φιλόδοξοι αριστοκράτες, οι οποίοι κατάφεραν με την βοήθεια των στρατιωτών και του λαού να καταλάβουν την εξουσία και να εγκαθιδρύσουν δικτατορία (π.χ. Καίσαρας).

Στην συνεχεία, τον καιρό της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, πολλοί Αυτοκράτορες προστάτεψαν την αγροτική γη και φρόντισαν μάλιστα να διαμοιράσουν μέρος της σε ακτήμονες με την υποχρέωση να το καλλιεργούν και να το προστατεύουν πολεμικά (στους γνωστούς σε όλους μας ακρίτες).

Παρόλα αυτά, υπήρξαν και εδώ κάποια αγροτικά κινήματα, όπως π.χ. το κίνημα του Θωμά του Σλάβου κατά του Αυτοκράτορα Μιχαήλ του Β’ του Τραυλού, αλλά και το κίνημα των αγροτών του Μόρια κατά των Δεσποτών Θεόδωρου και Δημήτριου Παλαιολόγου (1446-1460 μ.Χ.).

Αργότερα, τον καιρό της Τουρκοκρατίας, σημειωθήκαν πολλές αγροτικές εξεγέρσεις στην Ελλάδα (αλλά ακόμα και στην ιδία την Οθωμανική Αυτοκρατορία, π.χ. τα κινήματα των Σαιταν Κολού, του Τζελάλ, του Σογκλουνόγλου ή του       Καλεντέρ Σαχ) κατά της καταπιεστικής αγροτικής πολίτικης των Οθωμανών (εκτός των τουλάχιστον εβδομήντα άλλων μικρών ή μεγάλων εθνικών εξεγέρσεων κατά των Τούρκων), όπως και «ενδιάμεσα», π.χ. του Διονυσίου του Φιλοσόφου.

Στα νεότερα χρονιά, στην Ελλάδα, σημειώθηκε στα Επτάνησα το αγροτικό κίνημα των ποπολάρων κατά των βενετών κατακτητών και γαιοκτημόνων, ενώ οι συγκρούσεις των αγροτών με τους αριστοκράτες εκεί, κράτησαν μέχρι και την ένωση αυτών με την Ελλάδα.

Η ίδια κατάσταση επικράτησε και στην Θεσσαλέ, μετά την ένωση αυτής με την Ελλάδα, όταν οι πρώην Οθωμανοί γαιοκτήμονες πούλησαν την γη τους σε Έλληνες μεγαλογαιοκτήμονες και με τον τρόπο αυτό, οι φτωχοί αγρότες που δούλευαν σε αυτά, έμεναν φτωχοί και άκληροι.

Οι συγκρούσεις αυτές (καθώς και η καταπίεση των μεγαλοτσιφλικάδων έναντι των φτωχών αγροτών), οδήγησαν τελικά στην αιματηρή εξέγερση τους το 1910 (Κιλελέρ), ενώ το πρόβλημα λύθηκε αργότερα με την κυβέρνηση Ελευθέριου Βενιζέλου, η οποία διαμοίρασε μεγάλο μέρος  της γεωργικής γης της Θεσσαλίας στους φτωχούς αγρότες.

Αλλά και σε άλλες χώρες της Ευρώπης και του κόσμου, σημειώθηκαν αγροτικές εξεγέρσεις:

Έτσι, στην Κεντρική Ευρώπη, σημειώθηκε τα έτη 1437-1438 μ.Χ., εξέγερση των Ούγγρων αγροτών κατά των φεουδαρχών (η οποία καταπνίγηκε βίαια), το κίνημα των αγροτών στην Γερμάνια (1524-1526 μ.Χ.) υπό τον Μύνστερ, το κίνημα του 1626 στην Άνω Αυστρία, αλλά και το αντίστοιχο του 1653 στην Ελβετία, το οποία είχαν παρεμφερή τύχη (αιματηρή και βίαιη κατάπνιξη).

Στην δυτική Ευρώπη, σημειώθηκε η περίφημη (ανεπιτυχής) αγροτική εξέγερση, γνωστή και ως η  εξέγερση των εργαζομένων το 1381 μ.Χ. (εν μέσω του χάους του Εκατονταετούς πολέμου), στην Φλωρεντία η εξέγερση των Τσιομπι το 1378 μ.Χ., ενώ στην Γαλλία, η εξέγερση των Ζακερί το 1358 μ.Χ (και αυτή εν μέσω του χάους του Εκατονταετούς πολέμου), όπως και η μετέπειτα γνωστή σε όλους μας Γαλλική Επανάσταση, που και αυτή οφείλονταν κατά μεγάλο μέρος σε κακές αγροτικές σοδειές και εξεγέρσεις.

Στην δε Ρωσία, σημειωθήκαν και εκεί ανεπιτυχείς αγροτικές εξεγέρσεις, όπως η αιματηρή εξέγερση των Κοζάκων τα έτη 1603-1605 μ.Χ., η οποία καταπνίχτηκε βίαια από τις αρχές, το ανεπιτυχές κίνημα του Στεπάν Ρανζίν (1670-1671 μ.Χ.), καθώς και το ιδιαίτερα επικίνδυνο για την Τσαρίνα Αικατερίνη την Μεγάλη, κίνημα του Κοζάκου-ευγενούς Πουγκάτσοφ, το οποίο κατανυχτικέ με μεγάλη δυσκολία μετά από δυο έτη (1773-1775 μ.Χ.).

Τα δε νεότερα έτη, ξέσπασε στην Ρωσία και μια αγροτική εξέγερση το 1902, η οποία καταπνίγηκε γρήγορα, και η κυβέρνηση του ικανού Στολύπιν, προσπάθησε να λύσει το αγροτικό πρόβλημα μοιράζοντας αγροτική γη των πλούσιων στους φτωχούς, κάτι που δεν κατέστη εφικτό λόγω της δολοφονίας του (είτε από τους πλούσιους που δεν ήθελαν να χάσουν μέρος της γης τους, είτε και από τους μπολσεβίκους, οι οποίοι φοβόταν ότι αν λυνόταν το αγροτικό πρόβλημα στην Ρωσία, δεν θα μπορούσαν να κάνουν πια προπαγάνδα για να στρατολογούν μέλη). 

[Αλλά και στην Ρουμανία, οι καταπιέσεις των τσιφλικάδων και η έλλειψη γης από αυτούς, οδήγησε το 1907, στην έκρηξη του πιο μεγάλου αγροτικού ξεσηκωμού των νεότερων χρόνων στα Βαλκάνια, ο οποίος καταπνίγηκε τελικά, μόνο ύστερα από την επέμβαση του ρουμανικού στρατού και την θανάτωση έντεκα χιλιάδων αγροτών].

Ακόμα και στην Κίνα, συνέβησαν πολλές αγροτικές εξεγέρσεις, όπως π.χ. το αποτυχημένο κίνημα των ετών 874-901 μ.Χ., αλλά και το κίνημα των ετών 1628-1645 μ.Χ. κατά των Μινγκ, το οποίο τελικά, οδήγησε μεν στην πτώση της δυναστείας αυτής, αλλά και την παράλληλη εισβολή στην χωρά αυτή των Μάντσου, οι οποίοι κατέλαβαν την Κίνα και εγκαθίδρυσαν την τελευταία αυτοκρατορική δυναστεία στην χωρά αυτή, η  οποία διήρκησε ως το 1911 μ.Χ.

[Ενώ, ακόμα και στην Κορέα, θρυλική έμεινε στους κατοίκους η αγροτική επανάσταση των ετών 1893-1894 μ.Χ., η οποία έδωσε το πρόσχημα στην Κίνα και την Ιαπωνία να εισβάλουν σε αυτή (τάχα για να βοηθήσουν την ντόπια κυβέρνηση, αλλά στην πραγματικότητα για να καταλάβουν την χωρά αυτή), η οποία οδήγησε σε μεταξύ τους πόλεμο, καθώς και σε τελική νίκη της Ιαπωνίας].

Αλλά και στις μέρες μας, η κατάσταση που επικρατεί σε πολλές χώρες, τόσο λόγω της ακραίας φτωχοποίησης, τόσο των αγροτικών τάξεων, όπως και των υπολοίπων, π.χ. αστών, έμπορων, εργατών, μπορεί να οδηγήσει αν φτάσει σε ακραίες καταστάσεις, σε εξεγέρσεις όλων αυτών, έναντι των καταπιεστικών κατά συντριπτική πλειοψηφία αρχουσών τάξεων, αν δεν ληφθούν ανακουφιστικά και φιλολαϊκά μέτρα.

Ενώ, μπορεί παράλληλα να οδηγήσει και στην άνοδο φιλοδοξών και αδίστακτων δημαγωγών πολιτικών στην εξουσία, όπως συνέβη τόσο στην Αρχαιότητα, όσο και στον Μεσαίωνα ή και την σύγχρονη εποχή (π.χ. Μεσοπόλεμος), με ιδιαίτερα επικίνδυνα αποτελέσματα.

Γενικά, δεν θα πέμπει ποτέ να ξεχνά κανείς, πως «η βία είναι η μαμή της ιστορίας», και πως αν δεν προσέξουμε την αγροτική γη που είναι απαραίτητη για την διατροφή των κρατών, τότε θα έρθουν δύσκολες μέρες για όλους μας, λόγω της πείνας και της φτώχειας, αφού ως γνωστόν: «Η χειρότερη μορφή βίας είναι η φτώχεια (Μαχάτμα Γκάντι)».