Η ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗΣ ΤΗΣ AFD ΣΤΗΝ ΓΕΡΜΑΝΙΑ ΣΑΝ ΤΟ ΝΑΖΙΣΤΙΚΟ ΚΟΜΜΑ ΣΤΟΝ ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΟ ΚΑΙ Η ΠΙΘΑΝΟΤΑΤΗ ΑΠΟΤΥΧΙΑ ΤΗΣ

Η ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗΣ ΤΗΣ AFD ΣΤΗΝ ΓΕΡΜΑΝΙΑ ΣΑΝ ΤΟ ΝΑΖΙΣΤΙΚΟ ΚΟΜΜΑ ΣΤΟΝ ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΟ ΚΑΙ Η ΠΙΘΑΝΟΤΑΤΗ ΑΠΟΤΥΧΙΑ ΤΗΣ

Γράφει ο ΑΛΩΠΗΞ

Όπως είναι γνωστό σε όλη την διάρκεια της ιστορίας υπήρξαν κράτη που προσπάθησαν να απαγορεύσουν (μερικώς ή ολικώς) την συμμετοχή κομμάτων ή πολίτικων που θεωρούσαν που θεωρούνταν εχθρικά για τις κυβερνήσεις τους και τα κόμματα και το σύστημα, όπως έγινε πρόσφατα στην Ρουμάνια με τον Γεωργιέσκου, στην Γαλλία με την Λεπέν, στην Ελλάδα με την Χρύση Αυγή (και τα κόμματα Έλληνες και Σπαρτιάτες) και κάποιοι θέλουν να μεταφέρουν το σενάριο αυτό και στην Γερμάνια στην AfD, κυρίως τα Αριστερά κόμματα και οι ισλαμιστές της Γερμανίας,

Έτσι, η εφημερίδα Junge Freiheit αναφέρει ότι υπάρχουν συζητήσεις σχετικά με την πιθανότητα μια μελλοντική κυβέρνηση της AfD σε κρατίδιο να στερηθεί την εξουσία της «για πρώτη φορά στην ιστορία της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας», ώστε το κρατίδιο να διοικηθεί απευθείας από εκπρόσωπο της ομοσπονδιακής κυβέρνησης - έναν λεγόμενο κρατικό επίτροπο (https://www.bankingnews.gr/diethni/articles/835987/etoimazoun-praksikopima-sti-germania-apokalypseis-gia-katastrofi-eggrafon-kai-apokrypsi-pliroforion-ean-kerdisei-i-afd), όπως γίνονταν στον Μεσοπόλεμο με την επαρχία της Πρωσίας που διοικούσαν απευθείας και χωρίς εκλογές οι κυβερνήσεις του Χίντεμπουργκ και του Χίτλερ.

Συγκεκριμένα στις 20 Ιουλίου 1.932 μ.Χ., η τότε διακυβέρνηση του καγκελάριου Φραντς φον Πάπεν (επί Προεδρίας του Χίντενμπουργκ) εκτέλεσε το λεγόμενο "Πραξικόπημα της Πρωσίας" (Preußenschlag).

Με πρόσχημα την «απώλεια της δημόσιας τάξης» στο κρατίδιο, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση κατήργησε την εκλεγμένη κυβέρνηση της Πρωσίας (που ήταν σοσιαλδημοκρατική) και ανέλαβε άμεση διοίκηση. Ο ίδιος ο φον Πάπεν έγινε Επίτροπος του Ράιχ για την Πρωσία.

Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση υπό τον καγκελάριο Φραντς φον Πάπεν απομάκρυνε την εκλεγμένη κυβέρνηση της Πρωσίας, επικαλούμενη «απώλεια δημόσιας τάξης». Ο Πάπεν έγινε «Επίτροπος του Ράιχ για την Πρωσία», καταργώντας ουσιαστικά την αυτονομία του κρατιδίου.

Αυτή η πράξη δεν είχε συνταγματική βάση και θεωρείται πραξικοπηματική ενέργεια, αν και έγινε με την υπογραφή του προέδρου Χίντενμπουργκ. Η Πρωσία παρέμεινε έτσι υπό άμεση κεντρική διοίκηση μέχρι το τέλος του ναζιστικού καθεστώτος.

Σαν συνέπεια αυτής της πράξης από το 1.932 μ.Χ. έως το 1.945 μ.Χ., η Πρωσία δεν είχε δική της κυβέρνηση ούτε εκλογές. Όταν ο Χίτλερ ανέλαβε την εξουσία το 1.933 μ.Χ., απλώς διαιώνισε και ενίσχυσε αυτό το καθεστώς: όλα τα κρατίδια έχασαν ουσιαστικά την αυτονομία τους, και η Πρωσία διοικούνταν απευθείας από το κράτος του Ράιχ και τους διορισμένους επιτρόπους του.

Σήμερα στην Γερμανία (Ομοσπονδιακή Δημοκρατία). Στο σημερινό Σύνταγμα (Grundgesetz), υπάρχει άρθρο 37, που προβλέπει το λεγόμενο "Bundeszwang" — δηλαδή το ομοσπονδιακό καταναγκασμό: Αν ένα κρατίδιο δεν εκπληρώνει τις συνταγματικές του υποχρεώσεις προς την Ομοσπονδία, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση μπορεί, με έγκριση του Ομοσπονδιακού Συμβουλίου (Bundesrat), να λάβει τα αναγκαία μέτρα για να το αναγκάσει να συμμορφωθεί.

Αυτό σημαίνει ότι θεωρητικά, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση μπορεί να παρέμβει στην διοίκηση ενός κρατιδίου — αλλά μόνο υπό πολύ συγκεκριμένες, έκτακτες και νομικά ελεγχόμενες συνθήκες. Μέχρι σήμερα, δεν έχει ποτέ εφαρμοστεί το άρθρο 37.

Αν πράγματι υπάρξουν συζητήσεις για να τεθεί ένα κρατίδιο υπό «κρατικό επίτροπο» λόγω νίκης της AfD, πολιτικά θα μπορούσε να θυμίζει το Preußenschlag, ως παρέμβαση της κεντρικής εξουσίας στην βούληση ενός κρατιδίου. Νομικά όμως, δεν θα ήταν το ίδιο: το Σύνταγμα της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας διαθέτει προβλέψεις, φραγμούς και έλεγχο από το Συνταγματικό Δικαστήριο, που δεν υπήρχαν το 1.932 μ.Χ.

Η AfD είναι δεύτερο κόμμα σε εθνικό επίπεδο, και σε κρατίδια της Ανατολικής Γερμανίας (Σαξονία, Θουριγγία, Βραδεμβούργο) πρώτο κόμμα στις δημοσκοπήσεις. Αυτό σημαίνει ότι μια απαγόρευση θα μπορούσε να θεωρηθεί από πολλούς πολίτες ως πολιτική καταστολή — κάτι που ίσως ενίσχυε περαιτέρω την αντισυστημική της απήχηση.

Για τον λόγο αυτό, πολλοί αναλυτές (ακόμα και κεντρώοι) θεωρούν ότι μια τέτοιου είδους απαγόρευση θα ήταν αντιπαραγωγική: Θα ενίσχυε κατά πολύ το αφήγημα «το σύστημα φοβάται την λαϊκή βούληση».

Σύμφωνα με τις μέχρι τώρα ενδείξεις, μια πλήρης απαγόρευση της AfD είναι μεν θεωρητικά δυνατή, αλλά πολιτικά και νομικά εξαιρετικά δύσκολη. Η απαγόρευση κόμματος στην Γερμανία μπορεί να γίνει μόνο από το Ομοσπονδιακό Συνταγματικό Δικαστήριο (Bundesverfassungsgericht), κατόπιν αίτησης της Bundestag, της Bundesrat ή της ομοσπονδιακής κυβέρνησης.

Πρέπει να αποδειχθεί όχι μόνο ότι το κόμμα έχει αντιδημοκρατικές ιδέες, αλλά ότι δρα ενεργά και με πιθανότητες επιτυχίας για την ανατροπή του δημοκρατικού καθεστώτος (άρθρο 21 του Grundgesetz). Στην πράξη, αυτό το δικαστήριο έχει απαγορεύσει μόνο δύο κόμματα: το ναζιστικό (SRP) το 1.952 μ.Χ. και το κομμουνιστικό (KPD) το 1.956 μ.Χ.

Το 2017 μ.Χ., προσπάθησαν να απαγορεύσουν το νεοναζιστικό NPD, αλλά το δικαστήριο αρνήθηκε, λέγοντας ότι ναι μεν είναι αντιδημοκρατικό, αλλά δεν έχει ικανότητα να απειλήσει την δημοκρατία. Άρα: Ακόμη και αν η AfD θεωρηθεί «εξτρεμιστική», το να αποδειχθεί ότι απειλεί ουσιαστικά την δημοκρατία είναι πολύ πιο δύσκολο.

Μέχρι τώρα, οι σοβαρές φωνές που ζητούν απαγόρευση προέρχονται όχι μόνο από την Αριστερά, αλλά και από κεντρώους, φιλελεύθερους και Πράσινους πολιτικούς. Ωστόσο, η πλειονότητα των πολιτικών αναλυτών και συνταγματολόγων θεωρεί απίθανη μια τέτοια εξέλιξη στο άμεσο μέλλον, γιατί θα ήταν πολύ επικίνδυνη πολιτικά και δύσκολη νομικά. Άρα προς το παρόν πρόκειται περισσότερο για πολιτική συζήτηση ή φόβο, παρά για πραγματικό σχέδιο απαγόρευσης.

Μια απαγόρευση του AfD προσωρινά θα μπορούσε να θυμίζει προσωρινή απαγόρευση του ναζιστικού κόμματος στον Μεσοπόλεμο συμβολικά στην Δημοκρατία της Βαϊμάρης, αλλά δεν θα ήταν ούτε νομικά ούτε πολιτικά το ίδιο πράγμα.

Το NSDAP (ναζιστικό κόμμα) απαγορεύτηκε μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του Μονάχου (Beer Hall Putsch, Νοέμβριος 1.923 μ.Χ.). Ήταν κρατική απαγόρευση λόγω βίαιης απόπειρας ανατροπής του κράτους.

Ο Χίτλερ φυλακίστηκε, και το κόμμα του τέθηκε εκτός νόμου προσωρινά. Το 1.925 μ.Χ., μετά την αποφυλάκισή του, το NSDAP επανιδρύθηκε νόμιμα, αφού δεσμεύτηκε (τυπικά) να λειτουργεί μέσα στα πλαίσια της δημοκρατίας.

Ήταν δηλαδή μια ποινική και κατασταλτική ενέργεια μετά από απόπειρα πραξικοπήματος, όχι μια πολιτική ή συνταγματική απαγόρευση «λόγω ιδεών». Σήμερα μια «προσωρινή απαγόρευση AfD» στην σημερινή Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας: Δεν υπάρχει νομική δυνατότητα για προσωρινή απαγόρευση κόμματος.

Υπάρχει μόνο η δυνατότητα οριστικής διάλυσης μέσω του Ομοσπονδιακού Συνταγματικού Δικαστηρίου, εφόσον αποδειχθεί ότι το κόμμα επιδιώκει και μπορεί να ανατρέψει την δημοκρατία (άρθρο 21 Grundgesetz).

Μέχρι τότε, το κόμμα παραμένει απολύτως νόμιμο, ακόμη κι αν τελεί υπό «παρακολούθηση» από την Υπηρεσία Προστασίας του Συντάγματος (Verfassungsschutz). Άρα: μια “προσωρινή” απαγόρευση δεν υπάρχει στο θεσμικό πλαίσιο — θα απαιτούσε έκτακτο νόμο ή πολιτική παρέμβαση, που θα παραβίαζε το Σύνταγμα.

Αν, υποθετικά, μια κυβέρνηση επιχειρούσε να «παγώσει» την λειτουργία της AfD ή να αποκλείσει προσωρινά τα στελέχη της, τότε πολλοί θα έβλεπαν αναλογίες με την Δημοκρατία της Βαϊμάρης, γιατί:

Η εξέγερση της Μπυραρίας των Ναζί οδήγησε τα έτη 1.923 μ.Χ.–25 μ.Χ. σε προσωρινή απαγόρευση, ενώ αντίθετα μία υποθετική προσωρινή απαγόρευση AfD δεν μπορει να ισχύει το σενάριο αυτό, αφού το κόμμα αυτό δεν θέλει να καταλύσει βίαια την Γερμανική Δημοκρατία.

Έτσι ενώ η απαγόρευση του Ναζιστικού κόμματος είχε μια νομική βάση της βίαιης εξέγερσης του,  στην σημερινή Γερμάνια μια ποινική απαγόρευση με πολιτική ή θεσμική απόφαση είναι νομικά πολύ αμφιλεγόμενη.

Στο τότε Δημοκρατικό πλαίσιο υπήρχε η Αδύναμη Δημοκρατία της Βαϊμάρης, όπως στις μέρες μας υπάρχει η κλυδωνιζόμενη λόγω της κρίση και του Ρωσοουκρανικού Πολέμου (https://alophx.blogspot.com/2023/03/blog-post.html) και διάλυσης των Ρωσογερμανικό ενεργειακών σχέσεων νυν Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας (https://alophx.blogspot.com/2022/08/blog-post_2.html).

Τότε ο Κίνδυνος για δημοκρατία ήταν πραγματικός, με τις παραστρατιωτικές ομάδες των Ναζί, ενώ στις μέρες μας κυρίως ιδεολογικός και πολιτικός, αφού η AfD δεν διαθέτει καμία παραστρατιωτικές ομάδα για βίαιη κατάληψη της εξουσίας.

Και στις δυο περιπτώσεις ο κίνδυνος και το αποτελέσματος ήταν στον μεν Μεσοπόλεμο η θριαμβευτική επιστροφή με μεγαλύτερη δύναμη και η άνοδος του στην εξουσία, ενώ με την AfD ενίσχυση του αντισυστημικού αυτού κόμματος και η πιθανότατη άνοδος και αυτού στην εξουσία (https://alophx.blogspot.com/2024/05/blog-post_23.html).

Τέλος σήμερα σε αντίθεση με τον Μεσοπόλεμο  υπάρχει συνταγματική νομιμότητα και δικαστικός έλεγχος, δεν υπάρχει κάποια βίαιη εξέγερση, και η AfD, όσο κι αν έχει εξτρεμιστικά στοιχεία, δεν είναι παραστρατιωτική οργάνωση όπως το NSDAP το 1.923 μ.Χ.

[Ο Γερμανός Καγκελάριος Friedrich Merz απέκλεισε οποιαδήποτε συνεργασία με το κόμμα Εναλλακτική για την Γερμανία (Alternative for Germany-AfD) όσο ηγείται της Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης (CDU), αλλά τάχθηκε κατά της απαγόρευσης του κόμματος.

Ο Merz, σε ομιλία του στη δυτικογερμανική πόλη Meschede, δήλωσε ότι δεν θα συνεργαστεί με ένα κόμμα «που αμφισβητεί όλα όσα έκαναν την Γερμανία ισχυρή τις τελευταίες δεκαετίες». «Τουλάχιστον όχι με μένα ως ηγέτη της CDU», τόνισε, σύμφωνα με το πρακτορείο ειδήσεων DPA.

Παράλληλα, ο Merz τάχθηκε κατά της έναρξης διαδικασίας απαγόρευσης του κόμματος AfD. Εξήγησε ότι κάτι τέτοιο είναι δυνατό, αλλά τα νομικά εμπόδια είναι πολύ υψηλά. «Πρώτα και κύρια, πρέπει να κάνουμε μια πειστική πρόταση προς τους ψηφοφόρους στην Γερμανία, ώστε να μην εξετάσουν καν το ενδεχόμενο να ψηφίσουν αυτό το κόμμα στις επόμενες εκλογές», σημείωσε ο Merz.

Σύμφωνα με την τελευταία δημοσκόπηση που πραγματοποίησε το ινστιτούτο INSA για την εφημερίδα Bild, η AfD έφτασε σε ποσοστό ρεκόρ 27%, ξεπερνώντας την συμμαχία CDU/CSU, που βρίσκεται στο 25% (https://www.bankingnews.gr/diethni/articles/832696/o-merz-apokleiei-opoiadipote-synergasia-me-tin-afd-taxthike-kata-tis-apagorefsis).

Στην Γερμανία επανέρχονται οι προσπάθειες απαγόρευσης του κόμματος Εναλλακτική για την Γερμανία (AfD), με τους Σοσιαλδημοκράτες (SPD) να ηγούνται. Ωστόσο, το πολιτικό και εκλογικό μαθηματικό τοπίο καθιστά την απαγόρευση απίθανη — αν και όχι αδύνατη.

Το AfD είναι αυτή την στιγμή το πιο δημοφιλές κόμμα στη χώρα, με ποσοστά 25–27% σύμφωνα με πολλαπλές δημοσκοπήσεις, γεγονός που καθιστά μια απαγόρευση αδιανόητη για πολλούς. Η Γερμανική πολιτική ελίτ δεν ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για την γνώμη του εκλογικού σώματος σε βασικά ζητήματα, αλλά μια απαγόρευση θα αναδιαμόρφωνε ριζικά τον εκλογικό χάρτη υπέρ της Αριστεράς, μειώνοντας την εξουσία της CDU και θέτοντάς την σε σοβαρό κίνδυνο.

Το πρόβλημα για την Αριστερά είναι ότι χρειάζεται την υποστήριξη του CDU για την απαγόρευση στο Bundestag, κάτι που είναι απίθανο. Η πλειοψηφία των ψηφοφόρων είναι αντίθετη στην απαγόρευση (43% κατά, 35% υπέρ), ενώ οι υποστηρικτές του CDU είναι μοιρασμένοι.

Μια απαγόρευση θα μπορούσε να οδηγήσει σε μαζική μετακίνηση ψηφοφόρων προς το AfD και να αποδυναμώσει περαιτέρω το CDU, με την διαδικασία να φτάνει έως το Συνταγματικό Δικαστήριο και να διαρκεί πάνω από έναν χρόνο. Ο καγκελάριος Friedrich Merz ήδη δήλωσε ότι μια απαγόρευση του AfD «μοιάζει με εξάλειψη πολιτικών αντιπάλων».

Η πλειονότητα των ψηφοφόρων της Αριστεράς μπορεί να στηρίζει την απαγόρευση, αλλά ακόμη και εκεί πολλοί βλέπουν τον κίνδυνο για την δημοκρατία. Αν η απαγόρευση προχωρήσει και ακολουθήσει χαμηλή συμμετοχή λόγω μποϊκοτάζ, το Γερμανικό σύστημα θα μπορούσε να βρεθεί σε κρίση νομιμότητας και δημοκρατικού κενού.

Το πιο πιθανό σενάριο είναι η Αριστερά να συνεχίσει την πίεση για απαγόρευση, ενώ το CDU θα μιλά για απαγόρευση, θα προσπαθεί να δυσφημίσει το AfD και να το περιορίσει μέσω του κράτους, αλλά δεν θα υποστηρίξει πραγματικά μια απαγόρευση. Οι στρατηγικοί κίνδυνοι για το CDU υπερτερούν σαφώς των πιθανών οφελών, καθιστώντας την απαγόρευση απίθανη] (https://www.bankingnews.gr/diethni/articles/835055/stalinikes-mixanorrafies-sti-germania-prospathoyn-na-thesoun-ektos-nomou-to-afd).

Θα είναι άραγε αυτή η εξέλιξη των πραγμάτων στις μέρες μας; Κανείς δεν μπορεί να πει με σιγουριά, άλλα μόνο αν λάβουμε όλα τα κατάλληλα μέτρα ως λαός θα αποφύγουμε τις οποίες κακοτοπιές και θα φέρουμε εκ νέου την πολυαγαπημένη μας πατρίδα σε μία κατάσταση ακμής και ευημερίας.