ΟΙ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ ΕΠΙΤΥΧΗΜΕΝΩΝ ΣΤΡΑΤΗΓΩΝ ΠΟΥ ΠΗΡΑΝ ΠΡΑΞΙΚΟΠΗΜΑΤΙΚΑ ΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ, ΣΤΡΑΤΗΓΩΝ ΠΟΥ ΑΠΕΤΥΧΑΝ ΚΑΙ ΣΤΡΑΤΗΓΩΝ ΠΟΥ ΚΑΤΗΓΟΡΗΘΗΚΑΝ ΑΔΙΚΑ ΚΑΙ ΠΑΥΘΗΚΑΝ ΓΙΑ ΠΡΑΞΙΚΟΠΗΜΑ

ΟΙ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ ΕΠΙΤΥΧΗΜΕΝΩΝ ΣΤΡΑΤΗΓΩΝ ΠΟΥ ΠΗΡΑΝ ΠΡΑΞΙΚΟΠΗΜΑΤΙΚΑ ΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ, ΣΤΡΑΤΗΓΩΝ ΠΟΥ ΑΠΕΤΥΧΑΝ ΚΑΙ ΣΤΡΑΤΗΓΩΝ ΠΟΥ ΚΑΤΗΓΟΡΗΘΗΚΑΝ ΑΔΙΚΑ ΚΑΙ ΠΑΥΘΗΚΑΝ ΓΙΑ ΠΡΑΞΙΚΟΠΗΜΑ

Γράφει ο ΑΛΩΠΗΞ

Όπως είναι γνωστό καθόλη την διάρκεια της ιστορίας υπήρξαν ομοιότητές στρατηγών που έγιναν διάσημοι λόγω στρατιωτικών νικών και μετα κατέλαβαν πραξικοπηματικά την εξουσια, στρατηγοί διάσημοι που επαναστάτησαν και απέτυχαν, όπως και διάσημοι στρατηγοί που κατηγορήθηκαν άδικα επειδή φοβόνταν την δημοφιλία τους οι ηγεμόνες τους που παυτήκαν προσωρινά ή ακόμα και μόνιμα.

Έτσι, στην Αρχαιότητα, ο Πεισίστρατος στην Αθήνα ήταν ένας αριστοκράτης χαμηλότερου κύρους που διακρίθηκε στρατιωτικά εναντίον των Μεγαρέων, απέκτησε λαϊκή υποστήριξη ως προστάτης φτωχών και κατέλαβε την εξουσία με ένοπλη συνοδεία πολλαπλές φορές, κυβέρνησε ως τύραννος, αλλά  διατήρησε τους νόμους και ενίσχυσε αγρότες και τις τέχνες (http://alophx.blogspot.com/2017/09/20.html, http://alophx.blogspot.com/2024/06/blog-post_99.html, http://alophx.blogspot.com/2024/01/blog-post_35.html).

Το κοινό μοτίβο στην περίπτωση αυτή ήταν πως η στρατιωτική δόξα τον οδήγησε στην λαϊκή αποδοχή και σε φόβος για τις ελίτ, ενώ στο τέλος η υποστήριξη του λαού και του στρατού τον οδήγησε στην κατάληψη της εξουσίας και ο ιδιος παρουσιάστηκε ως «προστάτης» και όχι ως καταστροφέας των θεσμών.

Ο δε Διονύσιος ο Α΄ των Συρακουσών δεν ανήκε στην παλαιά αριστοκρατία των Συρακουσών, αναδείχθηκε ως ρήτορας και αξιωματικός σε περίοδο χάους, είδε την στρατιωτική κρίση ως ευκαιρία και νίκησε στους Πόλεμους με τους Καρχηδονίους και κατέλαβε με τον στρατό του στην εξουσία  (http://alophx.blogspot.com/2025/10/blog-post_24.html, http://alophx.blogspot.com/2017/04/blog-post_94.html).

Ο Κλεομένης Γ΄ στην Σπάρτη ήταν βασιλιάς στην παρακμή της Σπάρτης, έκανε νικηφόρες εκστρατείες, εσωτερικές κοινωνικές μεταρρυθμίσεις, προέβη στην κατάργηση των παραδοσιακών ελίτ, αλλά τελικά ηττήθηκε και αυτοκτόνησε.

Επίσης, ο Μαχανίδα και ο Νάβις στην Σπάρτη ήταν στρατιωτικοί ηγέτες σε περίοδο αποσύνθεσης, έλαβαν εξουσία ως «προστάτες», κυβέρνησαν αυταρχικά, αλλά στο τέλος έπεσαν και οι δυο λόγω εξωτερικής επέμβασης (http://alophx.blogspot.com/2023/08/blog-post.html, http://alophx.blogspot.com/2023/08/blog-post_12.html, http://alophx.blogspot.com/2023/10/blog-post_10.html).

Υπήρξαν και άλλοι στρατηγοί που έγιναν διάσημοι και κατέλαβαν την εξουσία, σαν τον Πεισίστρατο, τον Καίσαρα στην Αρχαιότητα, όπως ο Γέλων των Συρακουσών, ο στρατηγός της πόλης, που ήταν ο σωτήρας της από τους Καρχηδονίους και έγινε τύραννος, ο Ιέρων Α΄ των Συρακουσών που με την στρατιωτική της δόξα απέκτησε δυναστική εξουσία.

Το ίδιο ήταν και ο Αγαθοκλής των Συρακουσών που είχε χαμηλή καταγωγή, αλλα με τις  νίκες τους με πραξικόπημα, απέκτησε την βασιλεία, ο Φίλιππος ο Β΄ της Μακεδονίας που έκανε στρατιωτική αναδιοργάνωση στην πάντα Ελληνική Μακεδονίας μας και απέκτησε την απόλυτη εξουσία, όπως και ο Πτολεμαίος Α΄ , ο στρατηγός του Αλεξάνδρου που έγινε φαραώ, αλλα και ο Σέλευκο

Στην Αρχαιά Ρώμη ο Μάριος ήταν ένας νέος άνθρωπος (novus homo) που έκανε στρατιωτικές μεταρρυθμίσεις με λαϊκή υποστήριξη που προέβη σε συγκρούσεις με τον Σύλλα και έκανε πρώτος την στρατιωτικοποίηση της πολιτικής.

Αντιστοιχα και ο Σύλλας ήταν ένας αριστοκράτης στρατηγός που πρώτος που βάδισε με στρατό κατά της Ρώμης, έγινε δικτάτορας και τελικά οδηγήθηκε σε παραίτηση μετά από πίεση του στρατού και της αριστοκρατίας.

Ακολούθησε ο Καίσαρας που ήταν μεγάλος πολιτικός και στρατηγός με πολλές νίκες στους Γαλατικούς πόλεμους και απέκτησε απόλυτη δόξα μετά από ρήξη με την Σύγκλητο μετά την διάβαση του Ρουβίκωνα και την νίκη του στον εμφύλιο και έγινε δικτάτορας που δολοφονήθηκε.

Αλλα και ο Αύγουστος αν και πολιτικά αδύναμος αρχικά σαν κληρονόμος του Καίσαρα, νίκησε όλους τους αντιπάλους του και ίδρυσε νέο σύστημα χωρίς να το ονομάσει μοναρχία αλλά ήταν στην ουσία ο πρώτος Αυτοκράτορας της Ρώμης (http://alophx.blogspot.com/2024/06/blog-post_7.html, http://alophx.blogspot.com/2024/01/blog-post_7.html, http://alophx.blogspot.com/2023/10/blog-post_53.html, http://alophx.blogspot.com/2023/06/blog-post_5.html, http://alophx.blogspot.com/2018/10/blog-post_23.html, http://alophx.blogspot.com/2017/06/blog-post_54.html, http://alophx.blogspot.com/2016/11/blog-post_27.html, http://alophx.blogspot.com/2019/05/blog-post.html, http://alophx.blogspot.com/2017/01/blog-post.htmhttp://alophx.blogspot.com/2021/02/blog-post.html, l, http://alophx.blogspot.com/2024/01/blog-post_72.html).

Στην Αρχαιά Ρώμη, το ίδιο έκαναν ο Βεσπασιανός που ήταν στρατηγός λεγεώνων που έγινε Αυτοκράτορας, το ίδιο μοτίβο ακολουθήσε και ο Σεπτίμιο Σεβήρος και ο Αυρηλιανός που από διάσημος στρατηγός σωτήρας έγινε και αυτός Αυτοκράτορας.

Ο Αλέξιος Κομνηνός ήταν στρατηγός σε κράτος κατάρρευσης μετά την προδοσία του Δούκα και του Μιχαήλ Ψελλού στο Μάντζικερτ με νίκες κατά των Τούρκων που κατέλαβε την εξουσία, αναδιοργάνωσε την Αυτοκρατορία και ίδρυσε δυναστεία και έσωσε το κράτος.

Στην Ρωμανία, το ίδιο έκανε ο Φωκάς (http://alophx.blogspot.com/2021/09/blog-post.html, http://alophx.blogspot.com/2018/11/starcraft.html, http://alophx.blogspot.com/2018/01/y.html), στρατηγός, που με πραξικόπημα πήρε την εξουσία, αλλα σύντομα έγινε αντιπαθής λόγω της τυραννίας του, ο Λέων Γ΄ ο Ίσαυρος που από στρατηγός της Ανατολής έγινε Αυτοκράτορας αλλα έγινε σύντομα αντιπαθής λόγω της Εικονομαχίας (http://alophx.blogspot.com/2017/05/blog-post_14.html)., ο Μιχαήλ Β΄ που από στρατιωτικός ίδρυσε μια δυναστεία, ο Νικηφόρος Φωκάς που από στρατηγός έγινε Αυτοκράτορας, ο Ιωάννης Τσιμισκής, αλλά και ο Ανδρόνικος Α΄ Κομνηνός με στρατιωτική φήμη που προχώρησε στην κατάληψη της εξουσίας που όμως σύντομα έγινε αντιπαθής λόγω της τυραννίας του (http://alophx.blogspot.com/2021/09/blog-post.html, http://alophx.blogspot.com/2021/08/blog-post.html , http://alophx.blogspot.com/2021/09/blog-post.html).

Στην νεότερη ιστορική περίοδο το ίδιο έγινε με τον Ναπολέων Βοναπάρτη που ήταν για πολλούς ο κατεξοχήν σύγχρονος Καίσαρας, με τον Μουσταφά Κεμάλ Αττατούρκ στην Τουρκία, με τον Φράνκο στην Ισπανία, με τον Νάσερ στην Αίγυπτος, αλλά και τον Παρκ Τσουνγκ-χι στην Νότια Κορέα.

Αλλά και οι αδελφοί Ορλόφ που ήταν στρατιωτικοί με προσωπική επιρροή, με ισχύ χωρίς θεσμική νομιμότητα, με αφορμή την αδυναμία του Τσάρου Πέτρου του Γ΄, λόγω αποξένωσης του στρατού του, του λαού και της Εκκλησίας από αυτόν.

Αυτοί οργάνωσαν με άμεση παρέμβαση και ανατροπή του αφού υποστηρίζαν την Αικατερίνη την Β΄ την Μεγάλη και έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην ανατροπή του Τσάρου, αλλα δεν κυβερνούσαν οι ίδιοι την Ρωσία.

Υπήρχαν και άλλοι διάσημοι στρατηγοί που επαναστάτησαν και απέτυχαν σαν τον Μανιακή, τον Βάρδα Σκληρό και τον Πριγκοζίν. Αυτό συνέβη στην Αρχαιότητα με τον Κύλων ο Αθηναίος που επιχείρησε αποτυχημένο πραξικόπημα, τον Αλκιβιάδη, μια στρατιωτική ιδιοφυΐα χωρίς σταθερή πολιτική βάση και με τον Λύσανδρο επί Αγησίλαος του Β΄  με τεράστια φήμη, αλλά με αποτυχία ηγεμονίας

Στην Αρχαιά Ρώμη το ίδιο συνέβη με τον Σερραίο, έναν στρατηγός με ανεξάρτητο κράτος, τον Μάρκος Αντώνιος που είχε στρατιωτική δόξα, αλλά και πλήρη πολιτική αποτυχία, τον Πομπήιο τον Μέγα με μεγαλύτερη φήμη από κράτος αλλα στο τέλος οδηγήθηκε στην ήττα, αλλά και με τον  Πετσένιος Νέγρε, στρατηγός της Ανατολής, που απέτυχε και αυτός.

Στην Ρωμανία το ίδιο συνέβη με τον Θωμά τον Σλάβο που ξεκίνησε μια μαζική εξέγερση που οδήγησε στην τελική ήττα του, αλλά και με τον Αρτάβασδο, τον Λέων Τορνίκιο, αλλά και τον Νικηφόρο Βρυέννιο.

Ο δε Γεώργιος Μανιάκης ήταν ένας ιδιοφυής στρατηγός με πολλές νίκες στην Σικελία, αλλά τελικά ο ιδιος προδόθηκε από αυλή, επαναστάτησε εναντίον της και στο τέλος σκοτώθηκε πολεμώντας εναντίον της.

Αντίστοιχα ο Βάρδας Σκληρός και ο Βάρδας Φωκάς ήταν πανίσχυροι στρατηγοί Ανατολής με λαϊκή και στρατιωτική υποστήριξη. Προέβησαν σε στάσεις κατά του Αυτοκράτορα και τελικά υπέστησαν ήττα και τύφλωση ή εξορία και θάνατο.

Αλέξιος Στρατηγόπουλος ήταν ένας ικανότατος στρατηγός που απελευθέρωσε την Πόλη από τους Σταυροφόρους (http://alophx.blogspot.com/2024/02/blog-post_3.html, http://alophx.blogspot.com/2023/10/blog-post_17.html, http://alophx.blogspot.com/2017/09/blog-post_12.html, http://alophx.blogspot.com/2017/09/blog-post_14.html).και νίκησε πολλές φορές τους Τούρκους, αλλά τελικά ο ιδιος προδόθηκε από αυλή, επαναστάτησε εναντίον της και στο τέλος σκοτώθηκε πολεμώντας εναντίον της.

Στην νεότερη ιστορική περίοδο ο Κοντέ στην Γαλλία ήταν ένας Μεγάλος στρατηγός, με υπερβολική δημοφιλία, που ήταν φόβος του βασιλιά και του καρδινάλιου Μαζαρίνου που επαναστάτησε εναντίον τους και απέτυχε και υπέστη πολιτική περιθωριοποίηση.

Επίσης, στην νεότερη ιστορική περίοδο το ίδιο έγινε με τον Τρότσκι, στρατιωτικός οργανωτής που υπέστη πολιτική ήττα, τον Λαβρ Κορνίλοφ που έκανε μια αποτυχημένη απόπειρα στρατιωτικής επιβολής, με τον Μακάρθουρ στις ΗΠΑ με σύγκρουση με την πολιτική εξουσία, αλλά και τον Ρόμελ με μεγάλη στρατιωτική φήμη, αλλά τελικά πολιτική απομόνωση και αυτοκτονία.

Στην σύγχρονη ιστορική περίοδο ο Πριγκοζίν και ο Σουροβίκιν είχαν μεγάλη στρατιωτική αποτελεσματικότητα και οι δυο, ήλθαν σε ρήξη με τον κρατικό μηχανισμό και προσπάθησαν και οι δυο ανεπιτυχώς ως στελέχη της Βάγκνερ να καταλάβουν την Μόσχα και να πάρουν την εξουσια από τον Πούτιν  (http://alophx.blogspot.com/2023/06/blog-post_13.html, http://alophx.blogspot.com/2025/06/blog-post_18.html, http://alophx.blogspot.com/2023/09/blog-post_11.html).

Υπήρξαν όμως και στρατηγοί που κατηγορήθηκαν και παραμερίστηκαν από τους ηγέτες τους λόγω  δημοφιλία και φόβο ότι θα τους πάρουν την θέση, όπως έγινε με τον Βελισάριο, όπως επίσης και με τον Ζουκόφ.

Στην Αρχαιότητα αυτό συνέβη με τον Μιλτιάδη, ήρωας του Μαραθώνα που πέθανε στην φυλακή, τον Ξενοφώντα, έναν επιτυχημένο στρατηγός που οδηγήθηκε στην εξορία, αλλα και με τον επίσης διάσημο στρατηγό Επαμεινώνδα που ήταν φόβος των Θηβαίων πολιτικών.

Επίσης, ο Θεμιστοκλής ήταν πολιτικά ευφυής αλλά αμφιλεγόμενος, αντιπαθής στις ελίτ, συνέβαλε στην στρατιωτική σωτηρία του κράτους σαν δημιουργός αθηναϊκού στόλου με την νίκη στην Σαλαμίνα, έγινε πιο διάσημος από τους θεσμούς, οι πολιτικοί τον φοβούνταν και στο τέλος παραγκωνίστηκε και εξορίστηκε με οστρακισμός και πέθανε ή αυτοκτόνησε στην εξορία.

Ο Παυσανίας στην Σπαρτή που ήταν αντιβασιλέας και όχι κανονικός βασιλιάς, δεν ανήκε στον σκληρό πυρήνα της εξουσίας, ήταν ο νικητής στις Πλαταιές και ο μεγαλύτερος Σπαρτιάτης στρατηγός της εποχής με Πανελλήνια φήμη που επισκίασε το σύστημα.

Κατηγορίες άδικα για επαφές με τους Πέρσες και για ότι ήθελε να κάνει πραξικόπημα με τους Είλωτες για να καταλάβει την εξουσία, ενώ τελικά κατηγορήθηκε ως δήθεν προδότης και είχε ένα βίαιο τέλος και πέθαινε αποκλεισμένος σε ναό και υπέστη συντριβή από το ίδιο το σύστημα που υπηρέτησε.

Στην Αρχαιά Ρώμη το ίδιο συνέβη με τον Γερμανικό που ήταν λαϊκός ήρωας με ύποπτο θάνατο, τον Αγρίππα με τεράστια ισχύ, τον Τίτο, πριν γίνει Αυτοκράτορας και ενέπνεε πολύ μεγάλο φόβο στην Σύγκλητο.

Επιπλέον, στην Αρχαιά Ρώμη, ο Καρβούλων ήταν ένας έμπειρος και πειθαρχημένος στρατηγός, πιστός στην Ρώμη, όχι στον Νέρωνα προσωπικά, με Ικανότητα χωρίς αυλική προστασία, με μεγάλες στρατιωτικές επιτυχίες και νίκες στην Ανατολή και τεράστια φήμη στον στρατό, ένας στρατηγός πιο αξιόπιστος από τον Αυτοκράτορα Νέρωνα (http://alophx.blogspot.com/2017/09/blog-post_70.html, http://alophx.blogspot.com/2025/07/blog-post_30.html, http://alophx.blogspot.com/2021/08/blog-post_10.html).

Ο Νέρωνας τον έβλεπε ως απειλή όχι γιατί επαναστάτησε, αλλά γιατί θα μπορούσε να το κάνει και για τον λόγο αυτό διέταξε ο Νέρωνας τον Καρβούλων να αυτοκτονήσει και αυτός υπάκουσε και πάθανε πιστός.

Στην Ρωμανία, ο Βελισάριος που είχε ταπεινή καταγωγή, ήταν ο μεγαλύτερος στρατηγός ου Ιουστινιανού, προέβη στην ανακατακτήση μεγάλου μέρους της Δυτικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, δεν επαναστάτησε ποτέ και λόγω της υπερβολικής επιτυχίας του έγινε φόβος του ηγεμόνα (http://alophx.blogspot.com/2023/06/blog-post_13.html).

Στην Ρωμανία, το ίδιο συνέβη και με τον Ναρσή,  νικητή στην Ιταλία που εξορίστηκε, με τον Ιωάννη Κούρκουλα, έναν στρατιωτικός θρύλο που καθαιρέθηκε και τον Βάρδα Σκληρό πριν την στάση του και ήταν ο φόβος της αυλής.

Στην νεότερη ιστορική περίοδο το ίδιο έγινε με τον Μοντγκόμερι με τεράστια φήμη που οδηγήθηκε σε πολιτική απομόνωση, ο Ντε Γκολ που από ήρωας δομήθηκε σε προσωρινή περιθωριοποίηση πριν γίνει Προέδρος της Γαλλίας (http://alophx.blogspot.com/2018/11/1968-2018.html, http://alophx.blogspot.com/2017/09/1789-2016.html, http://alophx.blogspot.com/2025/12/blog-post_5.html, http://alophx.blogspot.com/2017/09/blog-post_38.html), ο Άιζενχαουερ πριν την Προεδρία του που ήταν φόβος πολιτικών.

Ο Ζουκόφ στην ΕΣΣΔ ήταν νικητής του Β΄ ΠΠ, λαϊκός ήρωας και φόβος του Στάλιν που υπέστη υποβιβασμό και  αποκατάσταση αργότερα σαν τον Βελισάριο, τόσο από τον Στάλιν, όσο και από τον Χρουστώφ.

Στις μέρες μας  μέρες μας αν οι Ουκρανοί ηττηθούν και γίνει επιστροφή του στρατού τους πολλοί λένε ότι μπορεί να γίνει πραξικόπημα κατά Ζελένσκι όπως λένε εφημερίδες από τον δημοφιλή στον στρατό Ζαλούζνι και ίδιο μπορεί να γίνει και στην Ρωσία αν υποχωρήσουν Ρώσοι σε Ουκρανία ή ηττηθούν και το ένα για την ώρα εκατομμύριο στρατού τους επιστρέψει άνεργο στην Ρωσία ή ακόμα και αν ένας στρατηγός πέτυχει πλήρη νίκη στην Ουκρανία ή και αλλού και γίνει πιο διάσημος από τον Πούτιν (http://alophx.blogspot.com/2025/11/blog-post_96.html, http://alophx.blogspot.com/2025/12/blog-post_97.htmhttp://alophx.blogspot.com/2023/09/blog-post_11.htmll, , , http://alophx.blogspot.com/2017/09/blog-post_92.htm, lhttp://alophx.blogspot.com/2025/07/blog-post_91.html) και φυλακιστεί για αυτό, όπως όντως συνέβη π.χ. με τον Ιγκόρ Γκιρκίν Στρεκλόφ.

Θα είναι άραγε αυτή η εξέλιξη των πραγμάτων στις μέρες μας; Κανείς δεν μπορεί να πει με σιγουριά, άλλα μόνο αν λάβουμε όλα τα κατάλληλα μέτρα ως λαός θα αποφύγουμε τις οποίες κακοτοπιές και θα φέρουμε εκ νέου την πολυαγαπημένη μας πατρίδα σε μία κατάσταση ακμής και ευημερίας.