Η ΑΝΑΤΡΟΠΗ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΠΕΡΙΚΥΚΛΩΣΗΣ ΤΟΥ ΙΡΑΝ ΑΠΟ ΤΙΣ ΣΟΥΝΙΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑΡΧΙΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΙΘΑΝΕΣ ΑΝΑΜΕΝΟΜΕΝΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ
Γράφει ο Αλώπηξ
29-3-2015
Το
1979 πραγματοποιήθηκε στο Ιράν η Ιρανική
επανάσταση ή Ισλαμική επανάσταση
που οδήγησε στην πτώση της ιρανικής μοναρχίας και της δυναστείας
καταλήγοντας στην εγκαθίδρυση ισλαμικής δημοκρατίας στο Ιράν με ιδρυτή τον
αγιατολάχ Ρουχολάχ Χομεϊνί.
Διαδηλώσεις
διαμαρτυρίας κατά του σάχη Μοχάμεντ Ρεζά Παχλαβί και του τρόπου διακυβέρνησής
του ξεκίνησαν στα τέλη της δεκαετίας του 1970 καταγγέλοντας, μεταξύ άλλων,
παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, φαινόμενα λογοκρισίας, την οικονομική
πολιτική αλλά και την επιρροή ξένων δυνάμεων σε όλους τους τομείς της ιρανικής
κοινωνίας. Η επανάσταση υπήρξε το αποκορύφωμα ενός κινήματος που διαμορφώθηκε
μέσα από το συνασπισμό διαφορετικών κοινωνικών ομάδων, όπως κληρικών, εμπόρων,
φοιτητών και διανοούμενων, με διαφορετικές πολιτικές ιδεολογίες. Το παραδοσιακό
θρησκευτικό κόμμα του Χομεϊνί επικράτησε κατά τη σύγχυση και την αταξία που
αναπτύχθηκε στον απόηχο της επανάστασης και μέσα από τη διεξαγωγή εθνικού
δημοψηφίσματος, την 1η Απριλίου 1979, το Ιράν έγινε και επίσημα ισλαμική
δημοκρατία. Το νέο θεοκρατικό σύνταγμα της χώρας που τέθηκε σε ισχύ το
Δεκέμβριο του 1979 αντικατέστησε το σύνταγμα του 1906 και ανέδειξε τον Χομεϊνί
ως ανώτατο ηγέτη του κράτους.
Η
χώρα σύντομα απομακρύνθηκε από τους πρώην δυτικούς συμμάχους της, τις ΗΠΑ, την
ΕΟΚ, την Ιαπωνία και το Ισραήλ και ξεκίνησε μία νέα αρχικά ανεξάρτητη πορεία,
αφού ακόμα και η ΕΣΣΔ τότε φοβόταν ότι η επικράτηση της Ισλαμικής επανάστασης
στο Ιράν θα είχε ως αποτέλεσμα την έκρηξη του ισλαμικού φονταμενταλισμού στις
μουσουλμανικές επαρχίες της. Έτσι το Ιράν βρέθηκε τότε απομονωμένο και
περικυκλωμένο παντού από εχθρικές χώρες και δυνάμεις (Αφγανιστάν, Πακιστάν,
Ιράκ, Τουρκία, ΕΣΣΔ, ΗΠΑ και μοναρχίες του κόλπου). Ιδιαίτερα οι σουνιτικές
μοναρχίες του κόλπου θεώρησαν το σιιτικό Ιράν ως απειλή στον σουνιτσμό που
αυτές εκπροσωπούσαν και ως ανταγωνιστική δύναμη στην χειραγώγηση του ισλαμικού
φονταμελισμού που μόλις είχε αρχίσει να εξαπλώνεται και αλλού (ιδιαίτερα στο Αφγανιστάν).
Σύντομα
ακολούθησε η εισβολή στην χώρα στρατευμάτων από το Ιράκ υπό την ηγεσία του
Σαντάμ Χουσείν, ο οποίος ενθαρρύνθηκε σε αυτή του την πράξη τόσο από τις ΗΠΑ,
όσο και από την ΕΣΣΔ, οι οποίες εξόπλιζαν τόσο αυτόν όσο και το Ιράν (κρυφά)
και συντήρησαν έτσι μία αιματηρή πολεμική σύρραξη που διήρκησε σχεδόν 8 έτη,
όσος και από τις μοναρχίες του κόλπου που φιλοδοξούσαν να ρίξουν το ισλαμικό
καθεστώς και να εγκαθιδρύσουν μία ακίνδυνη φιλική προς τις ίδιες πολιτική
ηγεσία.. Στο τέλος, τα σχέδια τους αυτά απέτυχαν, το Ιράν άντεξε και ο πόλεμος
τελικώς έληξε με μεσολάβηση του Ο.Η.Ε. που οδήγησε σε κατάπαυση του πυρός
κατόπιν του ψηφίσματος 598 του Συμβουλίου Ασφαλείας, ψήφισμα που αποδέχθηκαν τα
εμπόλεμα μέρη. Μετά από αρκετές εβδομάδες τα ιρανικά στρατεύματα εγκατέλειψαν
την ιρακινή επικράτεια και τα σύνορα των δύο χωρών παρέμειναν όπως ήταν πριν
τον πόλεμο (σύμφωνα με τη Συνθήκη του Αλγερίου 1975). Το 2003, 15 ολόκληρα
χρόνια μετά, οι δυο χώρες αντήλλαξαν τους τελευταίους αιχμαλώτους του ανηλεούς
εκείνου πολέμου.
Ο
πόλεμος κόστισε τεράστιο αριθμό ανθρώπινων ζωών, κατάστρεψε την οικονομία και
των δύο χωρών και άπλωσε τη βαριά σκιά του πάνω από τον Περσικό Κόλπο για
σχεδόν μια δεκαετία, μονοπωλώντας το ενδιαφέρον των διεθνών μέσων ενημέρωσης,
ως το σημαντικότερο γεγονός της εποχής σε παγκόσμιο επίπεδο (μαζί με τη
σοβιετική εισβολή στο Αφγανιστάν), λίγο πριν την πτώση του υπαρκτού
σοσιαλισμού. Περίπου μισό εκατομμύριο στρατιώτες και από τις δυο πλευρές καθώς
και άλλοι τόσοι πολίτες σκοτώθηκαν στις πολεμικές επιχειρήσεις ενώ ακόμα
μεγαλύτερος ήταν ο αριθμός των τραυματιών, σε έναν πόλεμο που δεν επέφερε καμιά
συνοριακή αλλαγή και για τον οποίο καμιά αποζημίωση δεν επιδικάστηκε σε κανένα
από τα εμπλεκόμενα μέρη.
Σήμερα
η τότε δυσμενής για το Ιράν στρατηγική περικύκλωση και πλήρης απομόνωση έχει
αλλάξει δραστικά. Το ισλαμικό Ιράν έχει έντονη πολιτικοοικονομική και
στρατιωτική συνεργασία με την Ρωσία, την Κίνα, την Ινδία και αρκετές ευρωπαϊκές
χώρες και δεν είναι πια αποσωνόμενο, ενώ η στρατηγική περικύκλωση από σουνιτικά
κράτη του έχει πλέον σπάσει, αφού στο Ιράκ, την Συρία, την Υεμένη και τον Λίβανο έχουν εγκαθιδρυθεί φιλικά και
συμμαχικά για το Ιράν καθεστώτα, η Χαμάς στην Παλαιστίνη έχει φιλικές προς την
χώρα αυτή τάσεις (δημιουργώντας έτσι έναν άτυπο φιλικό προς την χώρα αυτή
σιιτικό άξονα), ενώ ακόμα και στο Αφγανιστάν υπάρχουν φιλικές προς το Ιράν
δυνάμεις. Αντίθετα για τις σουνιτικές μοναρχίες του κόλπου, αυτές (κυρίως το
Κατάρ και η Σαουδική Αραβία) έχουν βρεθεί περικυκλωμένες από εχθρικά προς αυτές
και φιλικά προς το Ιράν καθεστώτα (Ιράκ, την Συρία, Υεμένη και Λίβανος) και δε μπορούν παράλληλα να περάσουν
τους σχεδιαζόμενους αγωγούς τους από τα εδάφη αυτά και για αυτό χρηματοδοτούν
την ISIS, προσπαθώντας να
σπάσουν τον σιιτικό αυτό άξονα.
Για
αυτό τον λόγο επίσης οι σουνιτικές μοναρχίες συγκλίνουν με το Ισραήλ που και
αυτό για λόγους στρατηγικής του περικύκλωσης, αλλά και της στήριξης του Ιράν
προς την Χεζμπολάχ στον Λίβανο και την Χαμάς στην Παλαιστίνη φοβάται αυτή την
χώρα και προσπαθεί με όπλο τις οικονομικές και ενεργειακές σχέσεις του με τις
ΗΠΑ (τόσο με την κυβέρνηση της χώρας, όσο κυρίως με την αντιπολίτευση) σε
συνεργασία με το ισραηλινό λόμπι να σπρώξει τις ΗΠΑ σε πολεμική σύγκρουση με το
Ιράν (ήδη Σαουδική Αραβία, Κατάρ, Ιορδανία, Αίγυπτος, Μαρόκο, Σουδάν και
Πακιστάν άρχισαν να βομβαρδίζουν τους σιίτες αντάρτες Χούτι στην Υεμένη, χώρια
την υποστήριξη που παρέχουν στην ISIS στο Ιράκ και το Λίβανο κατά των εκεί σιιτικών καθεστώτων και αποφάσισαν
ο Αραβικός σύνδεσμος να δημιουργήσει κοινό στρατηγείο για όλα τα μέλη του, κάτι
περίπου σαν το ΝΑΤΟ, ενώ σκέφτονται να στείλουν και 150.000 στρατιώτες του
Συνδέσμου κατά των φιλοιρανών ανταρτών Χούτι στην Υεμένη).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου