ΟΙ ΣΥΜΜΑΧΙΕΣ ΙΤΑΛΙΑΣ ΚΑΙ ΓΕΡΜΑΝΙΑΣ ΣΤΗΝ ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΠΟΧΗ Η ΚΑΤΑΛΗΞΗ ΤΟΥΣ ΚΑΙ Η ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ

ΟΙ ΣΥΜΜΑΧΙΕΣ ΙΤΑΛΙΑΣ ΚΑΙ ΓΕΡΜΑΝΙΑΣ ΣΤΗΝ ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΠΟΧΗ Η ΚΑΤΑΛΗΞΗ ΤΟΥΣ ΚΑΙ Η ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ

Απριλίου 11, 2015

                                                                                                                                        Γράφει ο ΑΛΩΠΗΞ

 

11-4-2015

Η πρώτη συμμαχία Γερμανίας και Ιταλίας ήταν γνωστή με τον όρο Τριπλή Συμμαχία. Έτσι χαρακτηρίστηκε ο αμυντικός συνασπισμός μεταξύ Γερμανίας, Αυστροουγγαρίας και Ιταλίας που συνάφθηκε μετά από εισήγηση του καγκελάριου της Γερμανίας Μπίσμαρκ και συνομολογήθηκε στις 20 Μαΐου του 1882.

Μετά τον Γαλλοπρωσικό πόλεμο (1870-1871) ο Μπίσμαρκ άρχισε να εφαρμόζει πολιτική απομόνωσης της Γαλλίας. Επειδή όμως τόσο η Ρωσία όσο και η Αυστροουγγαρία ήταν πιθανόν να γίνουν σύμμαχες δυνάμεις της Γαλλίας ο Μπίσμαρκ πέτυχε σειρά μεμονωμένων συνθηκών - συμμαχιών των οποίων κύριος σκοπός ήταν ο αποκλεισμός της Γαλλίας από τις δυνάμεις αυτές. Έτσι στην αρχή προηγήθηκε η συμμαχία Αυστροουγγαρίας και Γερμανίας που το 1882 διευρύνθηκε με την προσχώρηση της Ιταλίας. Επειδή όμως ο Μπίσμαρκ συνέχιζε να ανησυχεί για τη πιθανή στάση της Ρωσίας, προσπάθησε να την προσεταιρισθεί, γεγονός που το πέτυχε σχετικά εύκολα, λόγω του αγγλορωσικού ανταγωνισμού στη Μέση Ανατολή και την Ασία.

Παρά όμως την υφιστάμενη αστάθεια των γερμανορωσικών σχέσεων ο Μπίσμαρκ επιθυμούσε πάντα τη διατήρηση φιλικών σχέσεων με την Ρωσία. Έτσι όταν η μετά της Ρωσίας συμμαχία της Γερμανίας, που ουσιαστικά ήταν "Συνθήκη Αμοιβαίας Ουδετερότητας" έληγε το 1890, ο Γερμανός καγκελάριος προέβη σε σχετικά διαβήματα για την ανανέωσή της. Τότε όμως διαφώνησε ως προς την σύνδεση αυτή με την Ρωσία ο Αυτοκράτορας Γουλιέλμος Β΄ οπότε και ακολούθησε αφενός μεν η αναγκαστική παραίτηση του Μπίσμαρκ και αφετέρου η αλλαγή της εξωτερικής πολιτικής της Γερμανίας.

Η Τριπλή Συμμαχία είχε αμυντικό χαρακτήρα και δεν ήταν μόνο συμμαχία κυβερνήσεων, αλλά και καθεστώτων, δηλαδή 3 μοναρχιών, οι οποίες ενώθηκαν εναντίον ενδεχόμενων προσπαθειών ανατροπής του υφιστάμενου καθεστώτος. Με διάφορες ανανεώσεις διήρκεσε περίπου 30 χρόνια.

Η Τριπλή Συμμαχία ανανεώθηκε όπως συνέβαινε συνεχώς από το 1882 προς το τέλος του 1912. Η θέση όμως της Ιταλίας στην Τριπλή Συμμαχία φαινόταν μάλλον αμφίβολη, λόγω της παραμονής ακόμη υπό Αυστροουγγρικό ζυγό των επαρχιών του Τρεντίνου, του Μπολτζάνο και της Τεργέστης που κατοικούνταν από Ιταλούς, αλλά και των αλληλοσυγκρουόμενων συμφερόντων των δύο χωρών στα Βαλκάνια.

Η Ιταλία, μετά την αποτυχία ικανοποιήσεως των βλέψεών της στην Τύνιδα το 1883 και την ήττα της στην Αιθιοπία το 1896, στράφηκε κατά της τουρκοκρατούμενης Τριπολίτιδας και την 14 Δεκεμβρίου του 1900 υπέγραψε συμφωνία με τη Γαλλία, με την οποία οι δύο χώρες αναγνώριζαν αμοιβαία τις βλέψεις τους στην Τριπολίτιδα και το Μαρόκο, αντίστοιχα. Επιπλέον, στις αρχές του έτους 1902, η Γαλλία πέτυχε την εξασφάλιση της ουδετερότητας της Ιταλίας, σε περίπτωση επιθέσεως τρίτης χώρας εναντίον της.

Η Αυστροουγγαρία εξάλλου, εκμεταλλευόμενη τις αδυναμίες της Ρωσίας, προσάρτησε πραξικοπηματικά στις 22 Σεπτεμβρίου – 5 Οκτωβρίου 1908 τις κατεχόμενες από την Τουρκία επαρχίες της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης. Η Σερβία αντέδρασε στην ενέργεια αυτή, λόγω του εκεί Σέρβικου στοιχείου, αλλά υποχρεώθηκε σε υποταγή και παραίτηση των αξιώσεών της. Παρέμεινε ωστόσο η πικρία του Σέρβικου λαού που επηρέασε σημαντικά τα γεγονότα του 1914.

Σε αυτήν την τόσο τεταμένη διεθνή κατάσταση αρκούσε μια αφορμή για να προκαλέσει τον πόλεμο. Στις 28 Ιουνίου 1914 δολοφονήθηκε στο Σαράγεβο της Βοσνίας (επαρχία της Αυστροουγγαρίας) ο αρχιδούκας διάδοχος της Αυστρίας Φερδινάνδος και η σύζυγός του, Σοφία φον Τσότεκ, από το νεαρό σπουδαστή Γαβριήλ Πρίντσιπ, οπαδό της πανσλαβικής κίνησης, η οποία διευθυνόταν από υψηλά ιστάμενα πρόσωπα της Σερβίας.

Το γεγονός αυτό έδωσε την αφορμή στην Αυστροουγγαρία να ταπεινώσει τη Σερβία και να αυξήσει τη δική της επιρροή στα Βαλκάνια. Έστειλε λοιπόν στη Σερβία τελεσίγραφο, με το οποίο την καθιστούσε υπεύθυνη για τη δολοφονία και της έθετε όρους απαράδεκτους. Στις 25 Ιουλίου η Σερβία απάντησε ότι αποδεχόταν όλους σχεδόν τους όρους, αλλά η απάντησή της αγνοήθηκε. Έχοντας η Αυστροουγγαρία την υποστήριξη της Γερμανίας διέταξε γενική επιστράτευση, κήρυξε τον πόλεμο (28 Ιουλίου) κατά της Σερβίας και βομβάρδισε το Βελιγράδι. Σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα, ο πόλεμος γενικεύτηκε στον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο.

Στις 26 Απριλίου 1915 η Ιταλία, στην οποία ύστερα από παρέμβαση του βασιλιά  της επήλθε η πτώση του φιλογερμανού πρωθυπουργού της Τζιοβάνι Τζιολίτι, η νέα ηγεσία υπό τον Αντόνιο Σαλάντρα υπέγραψε συμφωνία με την Αγγλία, τη Γαλλία και τη Ρωσία και μπήκε στον πόλεμο στο πλευρό της Αντάντ προδίδοντας την σύμμαχο της Αυστρία κηρύσσοντας αρχικά πόλεμο μονάχα εναντίον της, όχι όμως και εναντίον της Γερμανίας. Στις 23 Μαΐου κήρυξε τον πόλεμο κατά της Αυστροουγγαρίας.  Το 1916, η Τριπλή Συμμαχία τυπικά έπαψε πλήρως να υπάρχει  όταν η Ιταλία κήρυξε τον πόλεμο και εναντίον της Γερμανίας προδίδοντας έτσι πλήρως και τους δύο συμμάχους της υπό την ηγεσία του Βασιλιά της Βιτόριο Εμανουέλε Γ.

Το ίδιο σενάριο επαναλήφθηκε για άλλη μία φορά. Το 1939 εξαγγέλλεται το Χαλύβδινο Σύμφωνο Χίτλερ και Μουσολίνι. Το Σύμφωνο αυτό περιελάμβανε στην αρχή μία κοινή δήλωση περί φιλίας, συμμαχίας και στρατιωτικής και οικονομικής συνεργασίας με διάρκεια ισχύος μιας δεκαετίας (μέχρι το 1949).

Βασική πολιτική φιλοσοφία αυτού ήταν μέσα από τις πολιτικές επιδιώξεις των χωρών αυτών η «εγγύηση των βάσεων της ευρωπαϊκής παιδείας». Στην πραγματικότητα όμως ήταν μια γενική προετοιμασία αλληλοϋποστήριξης σε επικείμενο πόλεμο με σύσφιξη των σχέσεων σε κοινή πολεμική δράση. Της δήλωσης αυτής ακολουθούσαν τα επιλεγόμενα εκ του αριθμού τους «επτά άρθρα του Χαλύβδινου Συμφώνου».

Tα επτά άρθρα του Χαλύβδινου Συμφώνου όπως αυτά δόθηκαν στη δημοσιότητα προέβλεπαν τα ακόλουθα σε γενικές γραμμές:

    Άρθρο 1ο Τα συμβαλλόμενα μέρη Γερμανία και Ιταλία συμφωνούν να τηρούν συνεχή επικοινωνία επί των κοινών συμφερόντων τους επί των πολιτικών εξελίξεων στην Ευρώπη.

    Άρθρο 2ο Τα συμβαλλόμενα μέρη υπόσχονται σε ότι έχουν συμφωνήσει να ακολουθήσουν κοινή εξωτερική πολιτική και αμοιβαία συνεννόηση επί οποιονδήποτε γεγονότων.

    Άρθρο 3ο Τα συμβαλλόμενα μέρη υπόσχονται την πλήρη στρατιωτική υποστήριξη μεταξύ τους σε περίπτωση που εμπλακεί κάποιος εκ των δύο σε πόλεμο.

    Άρθρο 4ο Τα συμβαλλόμενα μέρη, ενισχύοντας τις προθέσεις του προηγουμένου άρθρου υπόσχονται μεγαλύτερη μεταξύ τους συνεργασία "στον στρατιωτικό τομέα και τον τομέα της οικονομίας επί επικειμένου πολέμου».

    Άρθρο 5ο Ιταλία και Γερμανία συμφωνούν για μελλοντικούς εξοπλισμούς με περαιτέρω αύξηση των στρατιωτικών σχεδιασμών μεταξύ τους.

    Άρθρο 6ο Επισημαίνεται η σημασία της διατήρησης των σχέσεων με τις χώρες φιλικά προσκείμενες προς τη Γερμανία και την Ιταλία.

    Άρθρο 7ο Το παρόν Σύμφωνο Φιλίας και Συμμαχίας μεταξύ της Γερμανίας και της Ιταλίας τίθεται σε ισχύ από της υπογραφής του με διάρκεια δέκα ετών, μέχρι το 1949.

Αναμφίβολα στόχος του Χίτλερ δια του συμφώνου αυτού ήταν να εξαναγκάσει την Ιταλία τουλάχιστον να ενστερνιστεί τις πολεμικές φιλοδοξίες του και να τον ακολουθήσει στην εισβολή που επιχείρησε στην Πολωνία (Οκτώβριος 1939) που σήμανε την έναρξη του Β' ΠΠ. Στην πραγματικότητα όμως την ίδια εποχή η Ιταλία δεν ήταν ούτε οικονομικά αλλά ούτε και στρατιωτικά σε θέση να εμπλακεί σε ευρωπαϊκό πόλεμο, υστερούσε κατά πολύ τόσο σε εξοπλισμούς όσο και σε αξιόμαχο στρατό που ίσως ο Μουσολίνι τυφλωμένος από ματαιοδοξία δεν το αντιλαμβανόταν, αλλά και ποιος θα τολμούσε να του το επισημάνει με την αδιαλλαξία που τον χαρακτήριζε. Προσπάθησε βέβαια με ταχύτατους ρυθμούς να μπορέσει να ανταποκριθεί στο αξιόμαχο πλην όμως δεν το κατάφερε.

Ένα χρόνο μετά, το Χαλύβδινο Σύμφωνο προσυπέγραψε και η Ρουμανία, ενώ παράλληλα συνομολογήθηκε το Τριμερές Σύμφωνο του Άξονα, ή "Τριμερές Σύμφωνο Βερολίνου" (Tripartite Pact) με τη συμμετοχή και της Ιαπωνίας.

Τα τρία έθνη που συνυπέγραψαν συμφώνησαν σε δεκαετή συνεργασία, με στόχο την ευημερία και την πολιτική, στρατιωτική και οικονομική αλληλεγγύη στην περίπτωση που οποιοδήποτε από τα τρία δεχτεί εξωτερική επίθεση.

Η Ιταλία του Μουσολίνι εισήλθε στον πόλεμο οκτώ μήνες μετά, στις 10 Ιουνίου του 1940 εισβάλλοντας στη Γαλλία πιστεύοντας σε μια μεγαλειώδη νίκη. Πολύ γρήγορα όμως άρχισαν οι στρατιωτικές αποτυχίες όπως σημειώθηκαν ιδιαίτερα στα μέτωπα της Λιβύης και της Ελλάδας που ανέτρεψαν όλες τις προσδοκίες. Δεν είναι υπερβολή να σημειωθεί ότι με την υπογραφή του Χαλύβδινου Συμφώνου η μεγάλη άνοδος του Χίτλερ ταυτίστηκε με την πτώση του φασισμού του Μουσολίνι. Βέβαια το γεγονός αυτό δεν μπορούσε να γίνει τότε αντιληπτό από τις λαϊκές μάζες και των δύο χωρών όπου τα καθεστώτα τους εμφανίζονταν «ενωμένα – δυνατά».

Ειδικότερα ο Ελληνοϊταλικός πόλεμος του 1940 η εξέλιξη του οποίου επέφερε με την εμπλοκή γερμανικών δυνάμεων σε αυτόν τεράστια ζημία στο χρονοδιάγραμμα της στρατηγικής του Χίτλερ, εξαπολύοντας επίθεση κατά της Σοβιετικής Ένωσης με μεγάλη καθυστέρηση υπήρξε καταστροφική. Η αποτυχία των γερμανικών δυνάμεων μόλις μπροστά στη Μόσχα, που συνέπεσε με την είσοδο των ΗΠΑ στον πόλεμο, απογοήτευσε την ιταλική κοινή γνώμη και ταπείνωσε τους επικεφαλής των στρατιωτικών δυνάμεων.

Καταφανής ήταν και η αντίδραση του Βασιλέως Βίκτορα Εμμανουήλ της Ιταλίας, των πολιτικών αλλά και του Φασιστικού Συμβουλίου όταν στις 24 Ιουλίου του 1943 εξηγέρθη κατά του Μουσολίνι, για να ακολουθήσει δύο μήνες μετά, (9 Σεπτεμβρίου 1943), η άνευ όρων συνθηκολόγηση της Ιταλίας, όταν ο Βασιλιάς της Ιταλίας Βιτόριο Εμανουέλε Γ για άλλη μία φορά ύστερα από παρέμβαση του επέβαλε την πτώση του φιλογερμανού δικτάτορα και πρωθυπουργού της Μουσολίνι, η νέα ηγεσία υπό τον Μπαντόλιο υπέγραψε συμφωνία ανακωχής με τους συμμάχους και μπήκε στον πόλεμο στο πλευρό τους εναντίον των Γερμανών προδίδοντας την συμμαχία τους για άλλη μία φορά.

Στην σύγχρονη εποχή η Ιταλία είναι για άλλη μία φορά σύμμαχος της Γερμανίας τόσο στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ όσο και κυρίως της ΕΕ. Η ηγεσία της είναι πλήρως υποταγμένη στους Γερμανούς και όταν υπήρξαν προβλήματα ο πρόεδρος της χώρας Ναπολιτάνο, ύστερα από δολοπλοκίες και των εσωκομματικών αντιπάλων του (Φινί, Αλφάνο), προκάλεσε την πτώση του αρχικά φιλογερμανού (και ύστερα εχθρού της Γερμανίας) Μπερλουσκόνι και προκάλεσε την άνοδο στην εξουσία φιλογερμανικών  καθεστώτων (Μόντι, Λέτα, Ρέντσι).

Όμως η πολιτική υποταγής στο Βερολίνο και τα καταστροφικά μέτρα που πάρθηκαν στην Ιταλία κατόπιν εντολής αυτού, έστρεψαν τον λαό της κατά της φιλογερμανικής ηγεσίας και τον οδήγησαν στην επιλογή περισσότερο ακραίων αντιγερμανικών και αντι-ευρωπαϊκών κόμματων, όπως του πρώην κωμικού «Πέπε» Γκρίλλο, καθώς και του και ο νέου ηγέτη της Λίγκας του Βορρά στην Ιταλία Μάτεο Σαλβίνι (ο οποίος είναι τώρα ο δεύτερος πιο διάσημος πολιτικός μετά τον πρωθυπουργό της χώρας Ματέο Ρέντσι στην Ιταλία), οι οποίοι φιλοδοξούν να καταλάβουν την εξουσία στην Ρώμη και για άλλη μία φορά να βγάλουν την χώρα τους από την καταστροφική για την ίδια (και όχι μόνο) συμμαχία της με την Γερμάνια,  τραντάζοντας πολιτικά μέχρι διάλυσης ολόκληρη την ΕΕ και δίνοντας το παράδειγμα στους άλλους λαούς να εγκαταλείψουν το αποκρουστικό, βίαιο και καταπιεστικό πολιτικό και οικονομικό οικοδόμημα πριν τους διαλύσει, επιλέγοντας πια ο καθένας ελεύθερα την πορεία της χώρας του, καθώς και τις πολιτικές που κάθε χώρα θα ακολουθήσει προκειμένου να φέρει ξανά ένα λαμπρό μέλλον και μία πνευματική, πολιτική και οικονομική αναγέννηση στο λαό της.